Homer – Iliada

stresz­cze­nie: Utwór głów­nie kon­cen­tru­je się na epi­zo­dzie z woj­ny tro­jań­skiej, czy­li gnie­wie Achil­le­sa i wyni­ka­ją­cych z tego konsekwencjach.
Roz­po­czy­na zwro­tem do Muzy i opi­sie gnie­wu Achil­le­sa, któ­ry pokłó­cił się z Aga­mem­no­nem o bran­kę — Bry­ze­idę. Aga­mem­non odmó­wił kapła­no­wi Chry­ze­so­wi (słu­dze Apol­lo­na) wyda­nia jego cór­ki, Chry­ze­idy i wypę­dził go z obo­zu. Chry­ze­ida zosta­ła przy­zna­na Aga­mem­no­no­wi jako bran­ka wojen­na. Wódz w koń­cu ule­ga i skłon­ny jest oddać Chry­zej­dę, ale ocze­ku­je wyna­gro­dze­nia za stra­tę. Łupy są już jed­nak roz­dzie­lo­ne i natych­mia­sto­we zadość­uczy­nie­nie nie jest moż­li­we. Kie­dy Achil­les obie­cu­je Aga­mem­no­no­wi nagro­dę po zdo­by­ciu Troi, chci­wy wódz zarzu­ca mu, że chce wszyst­ko, tak­że bran­kę Bry­ze­idę, zatrzy­mać dla sie­bie, gro­zi mu ode­bra­niem łupów prze­mo­cą. Inter­wen­cja bogi­ni roz­wa­gi – Ate­ny, powstrzy­mu­je Achil­le­sa, któ­ra obie­cu­je mu wspa­nia­łe dary, powo­du­je, że Achil­les posta­na­wia wyco­fać się z wal­ki o Tro­ję i zapo­wia­da kło­po­ty Acha­jów, kie­dy zosta­ną pozba­wie­ni jego talen­tu wojen­ne­go. Wsta­wien­nic­two mat­ki Achil­le­sa, bogi­ni Tety­dy, u Zeu­sa, dopro­wa­dza do kolej­nych zdarzeń. 

Zeus zsy­ła na Aga­mem­no­na sen, w któ­rym zachę­ca go do wal­ki i obie­cu­je zdo­by­cie Ilio­nu. Aga­mem­non pod­stęp­nie wygła­sza mowę, w któ­rej rze­ko­mo opo­wia­da się za prze­rwa­niem oblę­że­nia, nato­miast na zebra­niu zabie­ra tak­że głos Ter­sy­tes, nawo­łu­ją­cy do powro­tu oraz Ody­se­usz, któ­ry odwo­łu­je od tego żoł­nie­rzy, następ­nie ponow­nie prze­ma­wia Aga­mem­non i Nestor, któ­rzy przy­po­mi­na­ją wróż­by o szyb­kim upad­ku Troi. Woj­ska przy­go­to­wu­ją się do boju.

Woj­sko rusza do bitwy. Tu nastę­pu­je wyja­śnie­nie przy­czy­ny pro­wa­dzo­nej woj­ny — skrzyw­dzo­ny Mene­laus, któ­re­mu Parys porwał żonę, Hele­nę, ma sto­czyć osta­tecz­ny poje­dy­nek z „pory­wa­czem”. Mene­laus oka­zu­je się sil­niej­szy, ale Pary­sa ratu­je Afro­dy­ta. Znik­nię­cie Pary­sa dla Aga­mem­no­na ozna­cza zwy­cię­stwo dla Menelaosa.

Bogo­wie toczą kłót­nię o to, któ­ra stro­na ma wygrać. Ate­na prze­ko­nu­je Zeu­sa, by ten pole­cił Pan­da­ro­wi strze­le­nie z łuku w Mene­la­osa. Strzał Tro­ja­ni­na jest rów­no­znacz­ny z naru­sze­niem umo­wy. Tak wal­czą­cy Tro­ja­nie muszą w koń­cu ponieść klę­skę, mimo że naj­pierw Zeus zobo­wią­zał się uka­rać Achajów.

Bitwa opi­sy­wa­na na kar­tach kil­ku ksiąg koń­czy się nie­roz­strzy­gnię­tym poje­dyn­kiem Hek­to­ra z Aja­sem. W prze­bie­gu zda­rzeń bio­rą też udział bogo­wie. Po zawie­sze­niu bro­ni, kie­dy to obie stro­ny grze­bią zmar­łych, Zeus przy pomo­cy gro­mu zmu­sza Acha­jów do odwro­tu. Tro­ja­nie biwa­ku­ją w polu, przy ogni­skach, goto­wi do dal­szej walki.

Aga­mem­non, widząc kon­se­kwen­cje gnie­wu Achil­le­sa, sta­ra się go prze­pro­sić i zachę­cić do aktyw­nej pomo­cy Acha­jom. Zaro­zu­mia­ły i upar­ty Achil­les odrzu­ca prze­pro­si­ny. Wysła­ni na zwia­dy Dio­me­des i Odys dowia­du­ją się o pla­nach Trojan. 

Ran­ny Aga­mem­non musi się wyco­fać. Cią­głe wtrą­ca­nie się bogów dopro­wa­dza w koń­cu do poważ­ne­go zagro­że­nia Acha­jów. Wte­dy Patro­klos oso­bi­ście idzie pro­sić Achil­le­sa o pomoc lub przy­naj­mniej o zbro­ję. Patro­klos w zbroi Achil­le­sa wra­ca na pole bitwy, ści­ga Tro­jan aż pod mury mia­sta i tam ginie ugo­dzo­ny przez Hek­to­ra. Sta­ło się tak, bo zapa­mię­ta­ły w wal­ce Patro­klos zapo­mniał o sło­wach Achil­le­sa zaka­zu­ją­cych mu pod­cho­dze­nia pod Tro­ję (osta­tecz­ne zwy­cię­stwo Achil­les chciał zare­zer­wo­wać dla sie­bie, kie­dy Aga­mem­non się przed nim ukorzy).

Wia­do­mość o śmier­ci przy­ja­cie­la kie­ru­je gniew Achil­le­sa prze­ciw­ko Hek­to­ro­wi. Żądza odwe­tu jest sil­niej­sza, mimo że będzie zwią­za­na z oso­bi­stą klę­ską mści­cie­la (ma zgi­nąć po śmier­ci Hek­to­ra). Wście­kłość Achil­le­sa przy­bie­ra roz­mia­ry dzi­kie­go bar­ba­rzyń­stwa: przy­wią­za­ne do rydwa­nu cia­ło Hek­to­ra wle­cze do obo­zu Achajów. 

Nie­dłu­go potem odby­wa się pogrzeb Patro­klo­sa i zor­ga­ni­zo­wa­ne na jego cześć igrzy­ska spor­to­we. Docho­dzi do pojed­na­nia Achil­le­sa z Aga­mem­no­nem. Achil­les, jesz­cze nie­daw­no pastwią­cy się nad zwło­ka­mi Hek­to­ra, dostrze­ga w poko­na­nym walecz­ne­go obroń­cę ojczy­zny i z sza­cun­kiem odda­je cia­ło jego ojcu, sta­re­mu i mądre­mu Pria­mo­wi. Klę­ska Troi jest oczy­wi­sta. Autor nie poświę­ca uwa­gi temu fak­to­wi. Wia­do­mo jed­nak, że śmierć Hek­to­ra jest rów­no­znacz­na z upad­kiem Ilionu.