Jacek Dukaj – Katedra

Ksiądz Pierre Lavone [czyt. Pier Lawon] odwiedza Planetoidę Róg w roju Izmiraid, na której pochowany został Izmir Predú, uznawany przez swoich czcicieli za świętego cudotwórcę. Opinia księdza ma pomóc władzy kościelnej stwierdzić, czy rzeczywiście działy się tam cuda, a w konsekwencji zadecydować o tym, czy przesunąć lot skały w taki sposób, aby pozostała w dostępnych ludzkości rejonach kosmosu, ale im nie zagrażała (bo Kościół ma taką moc, by zmieniać lot skał).

Izmir Predú był członkiem załogi holownika „Sagittariusa”, zmuszonym z trójką pozostałych towarzyszy do awaryjnego lądowania na planetoidzie. Statek nie był przystosowany do takiego manewru, nie posiadał też wystarczającej dla wszystkich ilości tlenu, aby mogli doczekać nadchodzącej pomocy. Predú w akcie heroizmu zdecydował się na rozhermetyzowanie swojego skafandra, tym samym umożliwiając przetrwanie swoim towarzyszom (popełnił samobójstwo i dał czas znajomym, by ekipa ratunkowa miała czas do nich dotrzeć). W agonii poprosił o pogrzeb i został pochowany w zimnym, ciemnym kamieniu planetoidy. Okazało się, że przy jego grobie zaczęły dziać się cuda. 

Niezgodny z szacunkowymi obliczeniami tor lotu planetoid kazał uczonym powrócić do roju Izmiraid biorących teraz swą nazwę od znajdującego się tam grobu Izmira. Wśród nich znajdował się chory na śmiertelną chorobę Kotter Ugerzo [czyt. Koter Ugerco], który po trzech tygodniach wizyt przy grobie Predú doznał remisji merculozy, a w końcu całkowicie wyzdrowiał. 

W podzięce za uzdrowienie Stefan Ugerzo, wujek Kottera, zasadził żywokryst, zaprogramowany tak, żeby wyrosła z niego Katedra wokół grobu Izmira. 

Podczas swojego pobytu na Rogu ksiądz Lavone przeprowadza wywiady z pielgrzymami i mieszkańcami planetoidy, bo ma wyjaśnić pośmiertne cuda Izmira. Niestety nie spotyka niemal w ogóle mieszkańców, miasto wygląda na opustoszałe. Dopiero w hotelu widzi recepcjonistę i księdza Mirtona. Księża udają się do Katedry, by zbadać grób Izmira. 

Katedra jest opisana jako wielka potęga, aby ją ocenić — potrzeba światła. W mroku jest tajemnicą, bez światła nie da się dostrzec jej piękna. Do grobu ksiądz idzie aż godzinę, musi robić częste przystanki, by podziwiać piękne zdobienia. Katedra jest półsferą — niesymetryczną, bez ścian i dachu, przenikają ją gwiazdy, znajduje się w kosmosie, narodziła się sama z żywokrystu.

Na Izmiraidzie ksiądz poznaje nowe osoby, dowiaduje się o badaniach prowadzonych na Rogu. Orientuje się, że grób nie tylko wzbudza zainteresowanie o charakterze religijnym, lecz także że naukowcy odkryli tam tajemniczą substancję zwaną Czarną Watą, a w związku z tym robią tam liczne odwierty, by ją wydobyć. Wata i niewyjaśnione zjawiska mogą być bowiem dowodami na wpływy cywilizacji obcych.

Pierre Lavone poznaje historię cudownego uzdrowienia Kottera Ugerzo (spędził on przy grobie trzy doby), przyciągnęło to wielu pielgrzymów, co nie spodobało się Kościołowi — nagle grób jakiegoś kosmonauty na jakiejś nieznaczącej planetoidzie przyciąga wiernych. W podzięce wujek Kottera zasadził w tym miejscu żywokryst, to właśnie z jego nanozarodników wyrosła katedra, wyewoluowała i ciągle sama się rozbudowuje.

Wśród pielgrzymów zamieszkujących planetoidę wyróżnia się Gazma. Twierdzi on, że przed trzema laty został uzdrowiony przez Izmira ze schizofrenii. Jednocześnie nie może opuści Rogu, bo w tajemniczy sposób jego ciało i psychika odmawiają w tej sprawie posłuszeństwa — nawet kiedy jest poddany klinicznej śpiączce. Zamiast tego Gazma nieustannie kieruje swoje kroki ku grobowi Predú.

Podobnych objawów doznaje ksiądz Pierre Lavone. Nie może on opuścić Izmiraid, tak jak w przypadku Gazmy, nie udaje się to nawet w narkozie. 

Tymczasem planetoidy zmierzają w bezkresną pustkę kosmosu i opuszczają je ostatni mieszkańcy, ale prócz Gazmy i księdza Lavone’a. Kościół podjął decyzję, że nie zmieni trajektorii lotu asteroidy, Róg zostaje ewakuowany, a Katedry już nikt nie zobaczy. 

Pierre postanawia zbadać strukturę Katedry i jej budulec — żywokryst, który tworzy niezwykłe nawet jak na swoje możliwości kształty. Doznaje co chwila utraty świadomości, jest nadwrażliwy na światło, prawdopodobnie zachorował na tę samą chorobę, co Gazma. Jednocześnie nie potrzebuje już pożywienia ani tlenu. Odkrywa, że Gazma zniknął, a on został teraz na Rogu sam. Uznaje, że powodem jego choroby może być to, że w trakcie zwiedzania budowli przewrócił się, upadł i zranił żywokrystem, więc zapewne zakaził się substancją. Uznaje, że budowla wchłonęła Gazmę i że zaraz on sam scali się z budowlą.