Motyw winy i kary. Omów zagadnienie na podstawie Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Motyw winy i kary jest jednym z ponadczasowych toposów, które pojawiają się w literaturze wszystkich epok. Poczucie sprawiedliwości jest podstawową potrzebą człowieka – dlatego już od antyku w utworach pojawia się przestroga, że każde przewinienie zostanie odpowiednio ukarane. Oczywiście sposób realizacji tego tematu różni się w zależności od epoki – jednak niezmiennym pozostaje fakt, że nie ma winy bez kary.

Rozwinięcie („Zbrodnia i kara”):

Jedną z ważniejszych powieści konfrontujących winę i karę jest „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego. Główną postacią utworu jest Rodion Raskolnikow – były student prawa żyjący w biedzie w Petersburgu, ateista, wyznający przekonanie o istnieniu wybitnych jednostek, które mają prawo działać niezgodnie z etyką chrześcijańską w imię wyższych celów. Punktem wyjścia do jego rozważań na temat etyki był dług, który miał u lichwiarki Alony Iwanownej. Mężczyzna wierzył, że jej sposób zarabiania (żerowanie na biednych) jest niemoralny, dlatego postanowił ją zamordować, a pieniądze oddać potrzebującym. Argumentował swoje działanie ideologią nadludzi, którzy mają prawo decydować o życiu i śmierci słabszych (inspirował się filozofią Benthama); czuł się jak Bóg – wymierzał sprawiedliwość.

Jego wina spotkała się jednak z karą. Z czasem do głosu doszły słabości bohatera, które wywołały objawy psychosomatyczne. Po zamordowaniu Iwanownych Raskolnikow zaczął zachowywać się nieracjonalnie – ukradł kilka przedmiotów, które następnie schował i zdawał się o nich nie pamiętać. Zderzenie z rzeczywistością i weryfikacja jego poglądów sprawiły, że tuż po dokonaniu zbrodni zaczął się błąkać po mieście, a później zachorował i przez cztery dni leżał z gorączką. Z biegiem czasu Raskolnikow popadł w paranoję, był targany licznymi rozterkami, miewał koszmary senne. Bohater powieści Dostojewskiego próbował tłamsić swoje wyrzuty sumienia, jednak od samego początku była to walka skazana na porażkę. Im bardziej próbował maskować swoje myśli…