Motyw winy i kary. Omów zagadnienie na podstawie Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Motyw winy i kary jest jednym z ponadczasowych toposów, które pojawiają się w literaturze wszystkich epok. Poczucie sprawiedliwości to podstawowa potrzeba człowieka – dlatego już od antyku w utworach pojawia się przestroga, że każde przewinienie zostanie odpowiednio ukarane. Oczywiście sposób realizacji tego tematu różni się w zależności od epoki – jednak niezmiennym pozostaje fakt, że nie ma winy bez kary.

Rozwinięcie („Zbrodnia i kara”):

Jedną z ważniejszych powieści konfrontujących winę i karę jest „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego. Główną postacią utworu jest Rodion Raskolnikow – były student prawa żyjący w biedzie w Petersburgu, ateista, wyznający przekonanie o istnieniu wybitnych jednostek, które mają prawo działać niezgodnie z etyką chrześcijańską w imię wyższych celów. Punktem wyjścia do jego rozważań na temat etyki był dług, który miał u lichwiarki Alony Iwanownej. Mężczyzna wierzył, że jej sposób zarabiania (żerowanie na biednych) jest niemoralny, dlatego postanowił ją zamordować, a pieniądze oddać potrzebującym. Argumentował swoje działanie ideologią nadludzi, którzy mają prawo decydować o życiu i śmierci słabszych (inspirował się filozofią Benthama); czuł się jak Bóg – wymierzał sprawiedliwość.

Jego wina spotkała się jednak z karą. Z czasem do głosu doszły słabości bohatera, które wywołały objawy psychosomatyczne. Po zamordowaniu sióstr Iwanownych Raskolnikow zaczął zachowywać się nieracjonalnie – ukradł kilka przedmiotów, które następnie schował i zdawał się o nich nie pamiętać. Zderzenie z rzeczywistością i weryfikacja poglądów sprawiły, że tuż po dokonaniu zbrodni zaczął się błąkać po mieście, a później zachorował i przez cztery dni leżał z gorączką. Z biegiem czasu Raskolnikow popadł w paranoję, był targany licznymi rozterkami, miewał koszmary senne. Bohater powieści Dostojewskiego próbował tłamsić wyrzuty sumienia, jednak od samego początku była to walka skazana…