Możesz zostać moim patronem/moją patronką: 
Pełne opracowanie dramatu „Antygona” Sofoklesa, a w nim: streszczenie, informacje o rodzaju i gatunku literackim, czasie i miejscu akcji, problematyce, bohaterach, motywach literackich, symbolach, cechach dramatu antycznego znajdziesz w moim sklepie.
autor: Sofokles
tytuł: Król Edyp
rodzaj literacki: dramat
gatunek literacki: tragedia
data wydania: V w. p.n.e
epoka literacka: starożytność (antyk)
czas akcji: doba
miejsce akcji: pałac Edypa (Teby)
geneza: mit tebański (mit o Labdakidach)
FATUM nad rodem, bo Lajos rozkochał w sobie młodego księcia i go porzucił, król z rozpaczy po zmarłym dziecku rzucił klątwę na cały ród Lajosa.
1. Objęcie tronu w Tebach przez Lajosa.
2. Przepowiednia wyroczni: syn Lajosa zabije ojca i ożeni się z matką.
3. Przebicie pięt żelaznymi kolcami, porzucenie dziecka w górach.
4. Odnalezienie dziecka przez pasterzy, przekazanie pod opiekę królowej Koryntu.
5. Nadanie imienia Edyp („człowiek o spuchniętych stopach”).
6. Przepowiednia wyroczni dla Edypa: zabije ojca i ożeni się z matką.
7. Opuszczenie miasta rodzinnego przez Edypa.
8. Kłótnia po drodze, zabicie Lajosa.
9. Objęcie tronu przez Kreona (szwagra Lajosa, brata Jokasty).
10. Rozwikłanie zagadki o Sfinksie przez Edypa.
11. Małżeństwo Edypa z Jokastą.
12. Narodziny Polinejkesa, Eteoklesa, Antygony i Ismeny.
13. Tragedia Edypa — okazuje się, że przepowiednia się spełniła.
14. Jokasta popełnia samobójstwo, Edyp udaje się na wygnanie.
15. Umowa Eteoklesa i Polinejkesa (będą panować na zmianę co rok).
16. Odmowa oddania tronu przez Eteoklesa.
17. Wyprawa Polinejkesa przeciw Tebom.
18. Walka, śmierć Eteoklesa i Polinejkesa.
19. Objęcie tronu przez Kreona, zakaz pochowania ciała Polinejkesa ‑ zdrajcy.
20. Złamanie zakazu przez Antygonę, kara: zamurowanie żywcem w piwnicy (w dramacie Sofoklesa „Antygona” – popełnia samobójstwo, powiesiła się).
problematyka:
Dramat przedstawia bezsilność człowieka wobec tego, co przygotowali bogowie. Edyp za wszelką cenę nie chce dopuścić do wypełnienia się przepowiedni, nieświadomie jednak dokonuje ojcobójstwa, a następnie (również nieświadomie) wstępuje w kazirodczy związek małżeński ze swoją matką, Jokastą. Edyp jest bohaterem tragicznym — mimo usilnych prób, nie mógł odmienić swojego losu, nie mógł uciec od wyroków boskich.
bohaterowie:
Edyp , czyli “człowiek o spuchniętych stopach”, mąż i syn Jokasty; współodczuwający swoim podwładnym; chce dobrze dla państwa, bohater tragiczny, nieświadomie zabija swojego ojca i bierze ślub ze swoją matką;
Jokasta – żona nieżyjącego Lajosa; matka Edypa; dzieci z małżeństwa z Edypem: Polinejkes, Eteokles, Antygona, Ismena,
Lajos – nieżyjący dawny władca Teb, później okaże się, że to ojciec Edypa,
Kapłan – rozmawia z Edypem na temat zarazy,
Kreon – brat Jokasty; nie dąży do władzy, choć go o to posądza Edyp; późniejszy władca Teb; wuj Antygony i Ismeny; sprawiedliwy, nieugięty,
Tyrezjasz – wróżbita, ujawnia prawdę o ojcobójstwie i kazirodztwie,
Posłaniec z Koryntu (pastuch) – opowiada o tym, że Edyp nie był rodzonym synem królowej Koryntu,
stary sługa Lajosa – pastuch, któremu Jokasta poleciła zabić małego Edypa, ten oddał go pastuchowi z Koryntu (posłaniec z Koryntu),
chór Teban – komentuje wydarzenia,
Meropa i Polybos – przybrani rodzice Edypa
posłaniec domowy – informuje o samobójstwie Jokasty.
streszczenie:
Na Teby spada fala nieszczęść, ludność dziesiątkuje zaraza. Edyp, który od wielu lat zasiada na tronie, przejęty losem państwa wysyła do wyroczni delfickiej Kreona, brata swej żony.
Wyrocznia oznajmia, iż miasto zostało okrutnie ukarane, ponieważ nadal przebywa w nim morderca Lajosa.
Edyp przysięga współobywatelom, że odnajdzie zbrodniarza. Nie wie, że tym samym wydaje wyrok na siebie.
Z pełną determinacją dąży do odkrycia prawdy, choć przestrzega go przed tym ślepy prorok Tyrezjasz. Ten początkowo nie chce mu wyznać prawdy. Dopiero pod wpływem gniewu Edypa wyznaje: “Którego szukasz, ty jesteś mordercą.”
Władca Teb nie wierzy tym słowom, upatruje tu spisek Tyrezjasza z Kreonem i posądza ich o zdradę. Kreon nie dąży do władzy, w jego obronie staje jego siostra – Jokasta, która opowiada o okolicznościach śmierci męża. Edyp dopytuje o wygląd Lajosa oraz o jego eskortę (5 osób), uświadamia sobie wtedy swoje zbłądzenie tragiczne. Przerażony Edyp potrzebuje zebrać więcej informacji.
W międzyczasie pojawia się posłaniec z Koryntu, który niesie wieść o śmierci Polybosa. Edyp pełen trwogi, ale i nadziei dopytuje go o szczegóły śmierci ojca oraz ujawnia powód ucieczki z Koryntu.
Posłaniec uświadamia Edypa, że nie był rodzonym synem Meropy i Polybosa. Wyznaje, że inny pastuch (Lajosa) oddał mu niemowlę. Edyp prosi Jokastę o odnalezienie dawnego pastucha Lajosa.
Ten pod naciskiem Edypa potwierdza wersję posłańca.
Jokasta, uświadomiwszy sobie swoją sytuację, popełnia samobójstwo – informuje o tym sługa domowy.
Kiedy Edyp dowiaduje się całej prawdy, oślepia się i wraz z córkami udaje się na wygnanie.
motywy literackie:
wina tragiczna,
walka z przeznaczeniem,
fatum,
bohater tragiczny,
przeznaczenie,
wina i kara,
rodzina,
odpowiedzialność za swoje czyny,
cechy i budowa tragedii antycznej.
Cechy gatunkowe tragedii:
Fatum – przeznaczenie, ludzki los jest przesądzony;
Zasada trzech jedności (jedność czasu, miejsca i akcji) – pałac Edypa, akcja rozgrywa się w ciągu 24h;
Zasada decorum – dostosowanie języka do treści (w tragedii: patos), a jednocześnie niepokazywanie krwi i zbrodni na scenie;
Hamartia (wina tragiczna bohatera) – niezależnie od decyzji bohater jest skazany na porażkę – niezależnie od tego, co mówi i robi Edyp, prowadzi go to do klęski;
Hybris - duma/pycha - Edyp przekonany o swojej sprawczości wydaje wyrok na mordercę Lajosa;
Zbłądzenie tragiczne – bohaterowie nieświadomie dopełniają przepowiedni – Edyp zabija ojca i żeni się z matką;
Katharsis (oczyszczenie) – wzbudzenie w widzu litości i trwogi, by potem oczyścić jego umysł z tych odczuć.
CECHY DRAMATU ANTYCZNEGO
na przykładzie “Króla Edypa”
Zasada trzech jedności:
jedność czasu (wszystkie zawarte w danym dramacie wydarzenia dzieją się maksymalnie na przestrzeni 24 h);
jedność miejsca (cała akcja rozgrywa się w jednym miejscu, np. W jednym budynku, a o tym, co dzieje się w innych miejscach, dowiadujemy się tylko z opowieści postaci);
jedność akcji (jeden główny wątek – w przypadku Króla Edypa, chodzi o znalezienie mordercy Lajosa).
Zasada decorum – dososowanie formy do treści – w tragedii musi być podniosły styl i patetyczny język; nie pokazuje się też zbrodni i krwi na scenie – mogą o tym opowiedzieć jedynie posłańcy, czy chór; nie łączono tragizmu z komizmem
Konflikt tragiczny – nierozwiązalny konflikt równorzędnych racji: boskiej i ludzkiej (fatum zrzucone przez bogów na potomków Lajosa za zbrodnię, którą popełnił i niewinność Edypa, który musi cierpieć z powodu ojca).
Hamartia – wina tragiczna bohatera – bez względu na to, jak postąpi bohater, i tak poniesie klęskę
Fatum – los człowieka jest tragiczny i z góry przesądzony, nie ma na niego wpływu
Zbłądzenie tragiczne – bohater nieświadomie dopełni przepowiedni (Edyp zabije ojca i ożeni się z matką)
Hybris – pycha, duma – bohaterowie są przekonani o swojej niewinności, prawości, wyjątkowości, uważają, że oni mogą więcej – zawsze ich za to spotka kara
MIMESIS – naśladownictwa rzeczywistości (Arystoteles ją stworzył), akcja musi być zgoda z zasadami prawdopodobieństwa, ma naśladować świat realny – jeśli coś jest nierealne, to tylko z opowieści bohaterów, widz widzi tylko świat podobny temu, który zna
KATHARSIS – czytelnicy muszą czuć LITOŚĆ – współczują bohaterowi oraz TRWOGĘ – bać się, żeby im się to nie przytrafiło; jest celem tragedii, przekonanie, że światem rządzą bogowie, a przed przeznaczeniem nie ma ucieczki – to też odbiera poczucie odpowiedzialności za niepowodzenia, a więc oczyszcza
AKCJA: ekspozycja, perypetia, punkt kulminacyjny, rozwiązanie akcji
Maksymalnie trzech aktorów na scenie
CHÓR – komentuje wydarzenia, mówi o emocjach bohaterów, wprowadza w historię
BUDOWA TRAGEDII ANTYCZNEJ
PROLOG – wprowadzenie widza w tematykę utworu, najczęściej jest to dialog dwóch bohaterów
PARODOS – pierwsza pieśń chóru, który wstępuje na orchestrę
EPEISODION – część dialogowa
STASIMON – komentarz chóru
EPEISODION
STASIMON
EPEISODION
STASIMON
EPEISODION
STASIMON
EXODOS – pieśń chóru, która ukazuje tragedię bohatera i zamyka akcję, uspokaja widza, daje pocieszenie
TEATR to połączenie sztuki z sacrum: Wielki i Małe Dionizje, wielka uroczystość
konteksty:
- obraz władcy: “Makbet” Williama Szekspira
- bohater romantyczny, czy jest winny?
- “Edyp i Antygona” Antoniego Brodowskiego
- psychoanaliza Freuda – kompleks Edypa
- Teatr telewizji https://vod.tvp.pl/teatr-telewizji,202/krol-edyp,336079
Pełne opracowanie dramatu „Antygona” Sofoklesa, a w nim: streszczenie, informacje o rodzaju i gatunku literackim, czasie i miejscu akcji, problematyce, bohaterach, motywach literackich, symbolach, cechach dramatu antycznego znajdziesz w moim sklepie.