Wstęp (wprowadzenie):
W literaturze antyku istotną rolę odgrywała wyrocznia delficka. Mitologiczni bohaterowie udawali się do kapłanki Pytii, aby zadać jej nurtujące ich pytania i przekonać się, co czeka ich w przeszłości. Jej proroctwa nigdy nie były jednoznaczne, a miały jedynie nakierować bohatera na odpowiednią drogę. Co niezwykle istotne, swojego przeznaczenia nie dało się uniknąć. W mitologii greckiej przepowiednie delfickie miały być drogowskazem dla bohaterów, ale z biegiem lat funkcje proroctw zaczęły ewoluować. Należy zatem stwierdzić, że proroctwa i przepowiednie w literaturze mogą pełnić różne funkcje.
Rozwinięcie (“Wesele”):
Proroctwa i przepowiednie w “Weselu” Stanisława Wyspiańskiego obrazują ówczesne problemy społeczne. Ilustruje to chociażby ukazanie się Wernyhory, wędrownego wieszcza kozackiego. Jego wypowiedź ma na celu pomóc Gospodarzowi – Włodzimierzowi Tetmajerowi – w przygotowaniu powstania, które niczym on ma pogodzić zwaśnione klasy społeczne w walce o wspólne dobro. W utworze pojawia się jednak zapowiedź niepowodzenia powstania: Wernyhora przestrzega, że dbanie o własny interes, marazm i brak troski o ogół doprowadzi do klęski. Tak się zresztą dzieje – Gospodarz idzie odespać weselne zabawy, przekazuje zadanie młodemu drużbie – Jaśkowi, a ten gubi złoty róg – symbol gotowości do walki i podnosi czapkę z pawimi piórami, co symbolizuje dbanie o dobra materialne i własny, chłopski, interes.
Ważną przestrogę niesie za sobą także ukazanie się Dziadowi zjawy Jakuba Szeli, który jest weteranem rzezi galicyjskiej. Jest to ostrzeżeniem przed zatoczeniem koła historii, czyli powtórką tragedii. Podziały między szlachtą a chłopami utrudniają rozwój ogółu społeczeństwa, a co za tym idzie, szansę na wywalczenie wolności.
Rzucone w weselnym zwidzie hasła Racheli o ożywieniu pałub, które widać z okna bronowickiej chaty oraz kilkukrotne ich zaproszenie przez rozbawionego Pana Młodego jest zapowiedzią przyszłych losów narodu. Chochoł przychodzi na wesele, jest zarazem nadzieją na zjednoczenie i nadejście lepszych czasów, jak i przestrogą, by społeczeństwo nie przespało tej szansy (co zresztą robi).
Rozwinięcie (kontekst):
Zbiór opracowań zagadnień z puli pytań jawnych na maturę ustną 2023 z języka polskiego pozwoli Ci jeszcze lepiej przygotować się do egzaminu! W ebooku omawiam wszystkich 15 zagadnień z “Wesela” Stanisława Wyspiańskiego oraz podaję konteksty z innych lektur obowiązkowych. Znajdziesz tu między innymi omówienie tematu “Artysta jako bohater literacki” na podstawie “Wesela”.