“Roz­mo­wa Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią”, to ok. pół tysią­ca wer­sów, jego autor­stwo przy­pi­su­je się Miko­ła­jo­wi z Mie­rzyń­ca, kano­ni­ko­wi płoc­kie­mu, któ­ry napi­sał ją w XV wie­ku. Oko­ło roku 1463 kopi­sta prze­pi­sał więk­szość, poza zakoń­cze­niem, ten tekst odna­lazł w latach 80. XIX wie­ku w jed­nym z ręko­pi­sów Biblio­te­ki Kate­dral­nej w Płoc­ku Woj­ciech Kętrzyń­ski. “Roz­mo­wa” była wzo­ro­wa­na na łaciń­skich pier­wo­wzo­rach dia­lo­gów ze śmier­cią, któ­re pod­kre­śla­ły, że jest jedy­ną spra­wie­dli­wo­ścią. Zwy­kle utwo­ry te zawie­ra­ły też saty­rycz­ny obraz wszyst­kich sta­nów społecznych. 

O co cho­dzi w lekturze?

  1. Mistrz Poli­karp (uczo­ny) chce poznać Śmierć

  2. Bóg aran­żu­je spotkanie

  3. Śmierć opo­wia­da Poli­kar­po­wi, jak „pra­cu­je”

Gro­za w obra­zie Śmierci

Wygląd śmier­ci:

  1. chu­da, bla­da, ma żół­tą twarz

  2. bez nosa (odpadł)

  3. z oczu pły­ną krwa­we łzy

  4. brak warg

  5. zgrzy­ta zębami

  6. trzy­ma w ręku kosę

Dan­se maca­bre – motyw tań­ca śmier­ci, zazwy­czaj przed­sta­wia­ny jako koro­wód kościo­tru­pów idą­cy po kolej­nych ludzi (tak jak w wesel­nej ciuchci)

Dan­se maca­bre w opo­wie­ści Śmierci

Kie­dy przy­cho­dzi odpo­wied­nia pora, Śmierć upo­mi­na się o każ­de­go, nie­za­leż­nie od sta­nu czy wykształ­ce­nia. Odwiedza:

  • mądrych i głupców

  • cho­rych i zdrowych

  • ubo­gich i bogatych

  • ksią­żę­ta i hrabiów

  • kró­lów i cesarzy

  • filo­zo­fów i astronomów

  • Juda­sza i Jezusa

Wnio­sek: śmierć jest spra­wie­dli­wa, ponie­waż nie da się jej uniknąć

Atry­bu­ty, któ­re Śmierć igno­ru­je, wybie­ra­jąc swo­je ofiary:

  • moż­li­wo­ści intelektualne 
  • wiek sto­pień zamożności 
  • pia­sto­wa­ne urzędy 
  • spra­wo­wa­na władza 
  • stan duchow­ny bądź świecki 
  • płeć i stan cywilny 
  • tytuł szla­chec­ki 
  • umie­jęt­ność posłu­gi­wa­nia się bronią

Komizm w obra­zie Śmierci

Komizm w utwo­rze łączy się z saty­rą (żar­to­bli­wym obna­że­niem wad ówcze­sne­go spo­łe­czeń­stwa). „Roz­mo­wa Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią” wyśmie­wa róż­ne posta­wy takie jak:

  • złe nale­wa­nie piwa przez karcz­ma­rzy (oszu­stwo)

  • swa­wol­ne życie i ucie­ka­nie z klasz­to­rów przez mnichów

  • prze­kup­stwo sędziów i wyda­wa­nie wyro­ków korzyst­nych dla ich bliskich

Pamię­taj! W tam­tych cza­sach rzad­ko kie­dy moż­na było otwar­cie kry­ty­ko­wać wła­dzę, kler czy boga­czy. Ludzie, słu­cha­jąc saty­ry na jar­mar­kach, łatwo rozu­mie­li, kogo się wyśmie­wa – odnie­sie­nia były zro­zu­mia­łe i nie wyma­ga­ły tłu­ma­cze­nia (tak jak dziś np. odnie­sie­nia do kremówek).

Gro­te­ska – zesta­wie­nie dwóch kate­go­rii este­tycz­nych nale­żą­cych do innych porząd­ków (w „Roz­mo­wie Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią”: komi­zmu i grozy

Co musisz wiedzieć:

  1. „Roz­mo­wa Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią” mia­ła for­mę jar­marcz­ną (była skie­ro­wa­na do pro­ste­go ludu) – moż­na ją było wysta­wiać na festynach

  2. Utwór wzbu­dzał śmiech i strach (skraj­ne emocje)

  3. Roz­ryw­ka łączy­ła się z prze­stro­gą doty­czą­cą życia wiecznego

Sto­su­nek ludzi do Śmierci:

  • źli ludzie – strach

  • dobrzy ludzie – spo­kój, poko­ra (wie­dzą, że nic im nie grozi)

Pamię­taj!

Śmierć nie wymie­rza­ła spra­wie­dli­wo­ści – szła po każdego.

ALE 

Naj­wię­cej rado­ści spra­wia­ło jej odwie­dza­nie złych ludzi, to ją cieszyło



Bernt Not­ke “Taniec śmierci” 

Kon­tek­sty:

- motyw vani­tas („mar­no­ści” z „Księ­gi Kohe­le­ta”) – ŚMIERĆ JEST CZĘŚCIĄ ŻYCIA, NALEŻY ZAAKCEPTOWAĆ PRZEMIJANIE, NALEŻY KORZYSTAĆ Z ŻYCIA.

- film “Siód­ma pie­częć” Ing­ma­ra Berg­ma­na LINK NOWE HORYZONTY VOD

- wize­run­ki śmier­ci w malar­stwie np. Jac­ka Mal­czew­skie­go (OPIS W PORTALU NIEZŁA SZTUKA)


Jacek Mal­czew­ski, Thanatos 
Jacek Mal­czew­ski, Thanatos 
Jacek Mal­czew­ski, Śmierć 
Jacek Mal­czew­ski, Anioł śmierci 
Jacek Mal­czew­ski, Auto­por­tret: życie i śmierć 
Jacek Mal­czew­ski, Thanatos 
Fri­da Kah­lo, Dziew­czy­na w masce śmierci 
Carl Julius Mil­de, Totentanz 
Wence­slas Hol­lar, Pochód tań­ca śmierci 
Albrecht Dürer, Rycerz, Śmierć i Diabeł 
Guy­ot Mar­chant, Dan­se macabre 
Hans Hol­be­in, Taniec śmierci 
Kro­ni­ka norymberska 
Mistrz E.S., Ars moriendi 
kościół ojców Ber­nar­dy­nów w Krakowie 

Odnaleziono całość tekstu “Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”

https://​baba​od​pol​skie​go​.pl/​p​r​o​d​u​k​t​/​o​p​r​a​c​o​w​a​n​i​e​-​p​y​t​a​n​-​m​a​t​u​r​a​-​u​s​t​n​a​-​2​0​2​3​-​r​o​z​m​o​w​a​-​m​i​s​t​r​z​a​-​p​o​l​i​k​a​r​p​a​-​z​e​-​s​m​i​e​r​c​ia/
Roz­mo­wa Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią @babaodpolskiego #baba­od­ma­tu­ry
Roz­mo­wa Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią @babaodpolskiego #baba­od­ma­tu­ry
Roz­mo­wa Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią @babaodpolskiego #baba­od­ma­tu­ry
Roz­mo­wa Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią @babaodpolskiego #baba­od­ma­tu­ry
Roz­mo­wa Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią @babaodpolskiego #baba­od­ma­tu­ry
Roz­mo­wa Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią @babaodpolskiego #baba­od­ma­tu­ry
Roz­mo­wa Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią @babaodpolskiego #baba­od­ma­tu­ry
Roz­mo­wa Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią @babaodpolskiego #baba­od­ma­tu­ry
Roz­mo­wa Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią @babaodpolskiego #baba­od­ma­tu­ry
Roz­mo­wa Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią @babaodpolskiego #baba­od­ma­tu­ry
Roz­mo­wa Mistrza Poli­kar­pa ze Śmier­cią @babaodpolskiego #baba­od­ma­tu­ry