Rozprawa z narodowymi mitami. Omów zagadnienie na podstawie Wesela Stanisława Wyspiańskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Trudna historia Polski sprzyjała budowaniu narodowych mitów, które miały być podstawą zbudowania nowego wielkiego państwa. Roland Barthes pisał, że: zadaniem mitu jest oparcie intencji historycznej na naturze, przygodności na wieczności – co dowodzi, że mit może być próbą nadawania cechom lub faktom znaczeń, których te w istocie nie posiadały. Niektóre narodowe mity funkcjonują dotąd w naszej świadomości. Wśród najważniejszych można wspomnieć między innymi mit zgody narodowej czy mit bohatera-patrioty, który umiera w glorii i chwale, poświęciwszy się na rzecz ojczyzny.

Rozwinięcie (kontekst):

Jednym z najważniejszych mitów narodowych jest mit zgody narodowej – wspólnego celebrowania polskości – za jego twórcę można uznać Adama Mickiewicza, który w „Panu Tadeuszu” w księdze dwunastej „Kochajmy się” zaprezentował między innymi ucztę w Soplicowie. Warto zwrócić uwagę na okoliczności uczty – nie tylko na zaręczyny Tadeusza i Zosi, Telimeny i Rejenta oraz Tekli Hreczeszanki i Asesora. Scena ostatniej uczty jest jednym wielkim szczęśliwym zakończeniem – najpierw dochodzi do pojednania Sopliców i Horeszków, a później następuje ogłoszenie aktu uwłaszczenia włościan (czyli de facto: zniesienie niewolnictwa chłopów). Ponadto w uczcie uczestniczą przedstawiciele wielu stanów – zarówno szlachta, jak i chłopi; są tam też znakomici goście np. generałowie Dąbrowski, i Kniaziewicz. Romantyczny mit zgody narodowej ma na celu pokazać, że jest ona możliwa i wszyscy Polacy są w stanie do niej doprowadzić.

Rozwinięcie („Wesele”):

Polemikę z tym mitem narodowym można dostrzec w „Weselu” już w pierwszych słowach dramatu. Utwór opiera się na ciągłej wzajemnej pogardzie chłopów i przedstawicieli inteligencji, którzy rozdrapują rany i wypominają trudną przeszłość. Zgodnie z narodową mitologią inteligencja powinna przejąć inicjatywę i poprowadzić naród do powstania, niemniej jednak tak się nie dzieje. Wśród weselników nie ma zgody ani zdolności do poświęcenia w imię wyższych idei. Jasiek gubi złoty róg, gdy schyla się po czapkę z piór, co symbolizuje przywiązanie do chłopstwa. Co krok pojawiają się odwołania do rabacji galicyjskiej, czyli krwawego mordu dokonanego przez chłopów na szlachcie; panuje atmosfera nieufności, która ostatecznie sprawia, że weselnicy nie ruszają do powstania, lecz pogrążają się w marazmie i tańczą tak, jak zagrał im chochoł.

Zakończenie (podsumowanie):

Poeci i pisarze XIX-wieczni mieli tendencję do tworzenia narodowych mitów. Co istotne, to zagadnienie pojawiało się zarówno w romantyzmie (ze szczególnym uwzględnieniem twórczości Adama Mickiewicza: „Pana Tadeusza” i „Dziadów cz. III”), jak i w pozytywizmie (by wspomnieć chociażby nowelę „Gloria victis” Elizy Orzeszkowej i przyrodę, która będzie pamiętać o bohaterstwie Polaków). Wiele narodowych mitów zostało jednak obalonych. Stanisław Wyspiański w „Weselu” pozbawił czytelników złudzeń względem postawy Polaków; pokazał, że narodowa zgoda to fikcja, a zamiast bohaterstwa i poświęcania się na rzecz ojczyzny, Polacy cechują się zawziętością w kłótniach i dbaniem jedynie o własny interes.