Świat ducha a świat rozumu. Omów zagadnienie na podstawie Romantyczności Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Spór między światem ducha a światem rozumu liczy setki lat i wydaje się, że nigdy nie zostanie rozwiązany. Polega on na różnicy w postrzeganiu rzeczywistości – jedna grupa ludzi (historycznie związana z oświeceniem) uznaje, że poznanie świata jest możliwe tylko poprzez ratio, czyli naukowe metody zakładające istnienie tylko tego, co da się zbadać, natomiast druga (chociażby romantycy) wierzy w siłę emotio – zjawisk nadprzyrodzonych, których nie można pojąć naukowo. Zarówno zwolennicy racjonalizmu, jak i empiryzmu mają swoje argumenty, a konflikt między tym, co naukowe, a tym, co metafizyczne, pozostaje nierozwiązany.

Rozwinięcie („Romantyczność”):

Adam Mickiewicz w balladzie „Romantyczność” – utworze wydanym w 1822 r., wchodzącym, w skład „Ballad i romansów”, kontynuował myśl wyrażoną wcześniej w „Odzie do młodości”. Podczas gdy wiersz jedynie zapowiadał nowy prąd, ballada stała się już programowym utworem polskiego romantyzmu, swego rodzaju manifestem, wyrażającym chęć postrzegania świata inaczej, niż czynili to przedstawiciele poprzedniego pokolenia. Dla Mickiewicza zdecydowanie ważniejszy od świata racjonalnego (charakterystycznego dla oświeceniowców) był świat ducha – tzw. czucie i wiara, czyli poszukiwanie prawdy w świecie metafizycznym.

Ta postawa miała odzwierciedlenie w tekście ballady, której mottem był cytat z „Hamleta”: „Zdaje mi się, że widzę… Gdzie? Przed oczyma duszy mojej”, ujawniający stosunek Mickiewicza do metod poznawczych. Tematem przewodnim utworu było bowiem postrzeganie rzeczywistości duchowej – z jednej strony w balladzie pojawia się Karusia, wyznająca ludowe przekonanie o przenikaniu się świata żywych i umarłych, z drugiej zaś – głos zabiera Starzec, przedstawiciel dawnej epoki, nieuznający tego, co niewidoczne gołym okiem. Karusia wierzyła w świat metafizyczny – po śmierci ukochanego Jasieńka błąkała się po wsi, rozmawiała i śmiała się z ukochanym, którego obecność czuła. Dziewczyna była jednak wyobcowana. Otoczenie nie rozumiało jej, uważało za obłąkaną (co miało istotne znaczenie, albowiem uznaje się, że to właśnie osoby uchodzące za szaleńców mają największy wgląd w to, co niedostrzegalne dla zwykłych zjadaczy chleba). Z drugiej jednak strony – gdy dziewczyna zauważyła zniknięcie Jasieńka, zgromadzony wokół niej lud nawoływał, by pomodlić się za nią, bo „tu jego dusza być musi”.

Postawa Karusi kontrastowała z zachowaniem Starca. Gdy mężczyzna zobaczył, co dzieje się z dziewczyną, przemówił do zgromadzonego ludu następującymi słowami: „Ufajcie memu oku i szkiełku, nic tu nie widzę dokoła”. Odczucia Karusi określił jako „duby smalone”, a zachowanie zgromadzonego ludu – jako bluźnierstwo dla rozumu. Jako przedstawiciel racjonalizmu odrzucał to, co metafizyczne; jego „szkiełko i oko” symbolizowało nowoczesną naukę, która sprzeciwiała się temu, co niematerialne i niemożliwe do zbadania.

Na uwagę zasługuje również postawa narratora (ballada jest gatunkiem synkretycznym, dlatego użycie tego terminu nie jest błędem rzeczowym). Osoba mówiąca…