Tę powieść powinien zekranizować Tarantino!

Od lat przeżywam kryzys fabuły, czytam nowości i nie przeżywam już opisywanych historii tak, jak kiedyś — może to nadmiar, może wiek, a może po prostu potrzeba mi opowieści, które zagrają na odpowiednich strunach, melodii, które pobudzą zmysły. Mam na ten stan nijakości i zmęczenia jedno remedium — wielkie powieści.

Tym lekiem okazał się ostatnio Aleksander Dumas i jego „Hrabia Monte Christo” w pięknym, jednotomowym (obok „Anny Kareniny” prezentuje się doskonale) wydaniu Świata Książki, w tłumaczeniu Klemensa Łukaszewicza, z matową oprawą, zdobieniami, wzorem roślinnym — tej okładki nie da się nie dotykać, a przy tym nie zostają na niej ślady, więc to dłuższy zachwyt niż z folią bąbelkową. Uwielbiam tę serię wydawniczą, a przy tym to kolejna z tych opowieści, o której można mówić długo, chociaż się jej nie czytało. Powieści, do których chętnie sięgamy, gdy już nie chodzimy do szkoły.

baba od polskiego Hrabia Monte Christo Aleksander Dumas wydawnictwo Świat Książki
Wydanie jednotomowe, aż 978 stron w twardej oprawie

Mamy tu do czynienia z literacką magią, wielką przemianą bajronicznego bohatera, którą pisarz stopniowo przed nami odsłania i czyni to pieczołowicie, a przy tym gra na najbardziej skrywanych emocjach. Niektóre fragmenty omijałam, i tak mam już rezerwację w piekle za nieczytanie opisów przyrody. Tu jednak dzieje się wiele — Edmund Dantès to bohater tarantinowski, postać, której celem życia będzie zemsta. Poniosło mnie przez niego przy czytaniu i chociaż na pewno jest wiele takich treści w sieci — napisałam opracowanie powieści wraz z jej streszczeniem. 

Jeśli to czytasz — daj mi znać 🧡 na swoim ulubionym kanale:



            HRABIA MONTE CHRISTO


autor:

Aleksander Dumas [czyt. Aleksądr Dima]

M. Dumas [Dima]

D. Dumasa [Dimasa] 

C. Dumasowi

B. Dumasa

N. Dumasem

Msc. Dumasie

W. Dumasie! 

tytuł:

„Hrabia Monte Christo”

rodzaj literacki:

epika

gatunek literacki:

powieść przygodowa

data wydania:

wydany po raz pierwszy w odcinkach w latach 1844-1845 w dzienniku Journal des Débats. Pierwsze wydanie w formie książkowej ukazało się w 1846 roku

epoka literacka:

romantyzm

miejsce wydania:

Paryż

czas akcji:

1814-1838 

retrospekcje i nawiązania do wcześniejszych wydarzeń historycznych

miejsce akcji:

Marsylia

Paryż

Rzym

Monte Christo (znajdziesz ją po wpisaniu Montecristo w mapie Google, to niewielka i niezamieszkana wyspa należąca do Włoch, znajdująca się na Morzu Tyrreńskim, Dumas odwiedził ją w 1842 roku)

Zamek d’If (tu możesz zobaczyć, jak dziś wygląda: https://lazurowyprzewodnik.pl/wyspa-zamek-if/

geneza:

Inspiracją dla Dumasa była prawdziwa historia Francois Picauda, który został niesłusznie skazany na więzienie za zdradę stanu — wyszedł z niego i zaczął się mścić na tych, którzy go zdradzili. Ostatecznie umarł jednak z ręki ostatniego z przeciwników, a ten po wielu latach wyznał na spowiedzi, że zabił Picauda. Zeznanie zostało spisane, a Jacques Peuchet zawarł je we „Wspomnieniach wydobytych z archiwów paryskiej policji” – te zaś zainspirowały Dumasa do napisania powieści. 

O historii Picauda możesz przeczytać tutaj: HTTPS://JOEMONSTER.ORG/ART/43944

problematyka:

walka z ludzką obłudą, zazdrością oraz zemsta

typ narracji:

narrator trzecioosobowy, nie uczestniczy w wydarzeniach

język:

obrazowy, pełen metafor, emocjonalny, wprowadzono też wiele dialogów

bohaterowie: 

Edmund Dantès— młody marynarz, który zostaje niesłusznie oskarżony o zdradę stanu i skazany na 14 lat więzienia w zamku If. Po ucieczce z więzienia Dantès przybiera imię Hrabia Monte Christo i rozpoczyna zemstę na swoich wrogach. Jest to postać tragiczna, która przechodzi głęboką przemianę w wyniku swoich doświadczeń.

Mercedes Herrera — młoda kobieta, w której kocha się Dantès. Została zmuszona do poślubienia Fernanda Mondego, który zdradził Dantèsa i doprowadził do jego uwięzienia. Mercedes jest kochającą i troskliwą żoną i matką, ale nigdy nie zapomina o Dantèsie.

Fernand Mondego — były przyjaciel Dantèsa, który go zdradził i doprowadził do jego uwięzienia. Po ślubie z Mercedes zostaje hrabią de Morcerf. Jest to człowiek ambitny i bezwzględny, który zrobi wszystko, aby osiągnąć swoje cele.

Albert de Morcerf — jedyne dziecko Mercedes i Fernanda, Dantès zaprzyjaźni się z nim. 

Gerard de Villefort — prokurator generalny, który wydał wyrok na Dantèsa. Jest to człowiek skorumpowany, który jest gotów poświęcić wszystko dla kariery.

Edward de Villefort — zostanie otruty przez matkę.

Heloiza de Villefort — otruje swoich teściów, syna i siebie.

Noirtier de Villefort — senior rodu, Walentyna bardzo go kocha.

Walentyna de Villefort — córka Villeforta, ukochana Maksymiliana Morrela.

Danglars — chciał zostać kapitanem statku Dantèsa, więc napisał na niego fałszywy donos. 

Herminia Danglars — druga żona Danglarsa, była kiedyś kochanką Villeforta i miała z nim nieślubnego syna Benedetta

Eugenia Danglars — nienawidziła swojego ojca, miała wyjść za mąż za Alberta de Morcerf, ale ojciec nakazał jej zawarcie związku z bogatym wicehrabią, pod którego podszywał się Cavalcanti, uciekła z Paryża ze swoją przyjaciółką i nauczycielką muzyki Ludwiką d’Armilly.

Hayde — młoda dziewczyna, którą Dantès ratuje z niewoli. 

Abbé Faria — zakonnik, który zostaje uwięziony w zamku If razem z Dantèsem. 

Benedetto (Andrea Cavalcanti) – nieślubny syn Gerarda de Villeforta, uratowany po tym, jak ojciec zakopał go jako noworodka, przestępca. 

Piotr Morrel — pracodawca Dantèsa, człowiek dobry i opiekuńczy. 

Maksymilian Morrel — syn Morrela, przyjaciel Dantèsa.

symbolika:

zamek If: symbol niesprawiedliwości i krzywdy

skarb: symbol jego nowego życia

motywy literackie:

Zemsta: Dantès postanawia się zemścić na swoich wrogach, którzy go skrzywdzili. 

Zdrada: Dantès został oszukany, wykorzystany i zdradzony.

Odkupienie: Dantès jest w stanie odkupić swoje winy, pomagając innym. Początkowo Dantès jest tylko żądny zemsty, ale z czasem zaczyna rozumieć, że nie może odzyskać swojego dawnego życia, jeśli nie pomoże innym. 

Miłość: Dantès jest zakochany w Mercédès, ale nie może być z nią, ponieważ jest ona żoną jego dawnego przyjaciela, Fernanda Mondego. 

Los: Dantès jest człowiekiem, któremu los nie sprzyja, zostaje niesłusznie oskarżony o szpiegostwo, skazany na dożywocie i uwięziony w zamku If.

Niewinność: Dantès jest postacią niewinną, która zostaje niesłusznie oskarżona o szpiegostwo. 

Więzienie: Dantès spędza wiele lat w więzieniu, gdzie zachodzi pierwsza i największa zmiana w jego życiu.

Przemiana: Dantès wielokrotnie zmienia tożsamość, dorasta do nowej roli w życiu, z pokornego młodego marynarza staje się wyrafinowanym mścicielem. 

konteksty:

Kontekst historyczny: Akcja powieści rozgrywa się w XIX wieku, w okresie wojen napoleońskich. W tym czasie Francja znajdowała się w okresie burzliwych zmian społecznych i politycznych. Powstanie lipcowe w 1830 roku obaliło monarchię Burbonów i doprowadziło do powstania monarchii lipcowej. W tym czasie we Francji panował duch wolności i rewolucji.

Kontekst religijny: Powieść jest pełna odniesień do religii, w szczególności do chrześcijaństwa. Dantès jest głęboko religijnym człowiekiem, który wierzy w Boga i sprawiedliwość.

Kontekst kulturowy: Hrabia Monte Christo to powieść, która łączy w sobie elementy różnych gatunków literackich, takich jak powieść przygodowa, romans i powieść kryminalna, innymi słowy — widać, że powstała w czasach romantyzmu, bo mamy tu do czynienia z synkretyzmem gatunkowym.

Kontekst literacki: Hrabia Monte Christo to bohater bajroniczny. 

Przemiana 

W „Hrabim Monte Christo” Edmund Dantès przechodzi ogromną przemianę – od niewinnie uwięzionego młodzieńca  do mściwego, sprytnego bogacza. Z czasem odkrywa, że zemsta nie przynosi ukojenia. W „LalceBolesława Prusa Stanisław Wokulski też przechodzi podobną przemianę – z romantycznego marzyciela staje się przedsiębiorcą, by ostatecznie doświadczyć rozczarowania światem. Obie te przemiany wiążą się z kryzysem wewnętrznym i podjęciem walki o lepsze życie – albo dla miłości, albo dla zemsty.

Zemsta i morał 

W „Konradzie WallenrodzieMickiewicza podobnie jak w „Hrabim Monte Christo”, zemsta jest głęboko przemyślana. Jednak bohaterowie obu utworów odkrywają, że nie przynosi im ona upragnionego spokoju ani satysfakcji. Prowadzi ich do refleksji nad własnym losem, moralnością i sprawiedliwością. 

Nauczyciel i uczeń 

W „Hrabim Monte Christo” ksiądz Faria staje się mentorem Edmunda Dantèsa, przekazując mu wiedzę i filozofię życia, według której trzeba żyć szczęśliwie i zapomnieć o zemście. Dzięki temu Dantès jest gotów na ucieczkę. Ksiądz przekazuje mu też majątek. W „Konradzie WallenrodzieAdama Mickiewicza nauczyciel Halban wpaja tytułowemu bohaterowi nienawiść do Zakonu Krzyżackiego, co prowadzi do zemsty na Zakonie i tragicznych konsekwencji. 

Miłość 

W „Hrabim Monte Christo” miłość do Mercedes zostaje zniszczona przez zdradę przyjaciela, co motywuje Dantèsa do zemsty. Ostatecznie miłość, choć w innej formie, przynosi mu jedynie chwilowy spokój.  W „Panu TadeuszuAdama Mickiewicza miłość i nienawiść także są ważnymi motywami, ale ostatecznie doprowadzają do pojednania między zwaśnionymi rodami. Miłość okazuje się silniejsza od nienawiści.

Nierówności społeczne 

W „Hrabim” ukazano nierówności społeczne.  We Francji to wpływy i bogactwo decydują o losach ludzi. Dantès stara się wymierzyć sprawiedliwość tym, którzy nadużywali władzy. W „Ludziach bezdomnych” Stefana Żeromskiego również ukazane są nierówności społeczne, a Tomasz Judym, podobnie jak Dantès, dostrzega niesprawiedliwość. Wybiera jednak drogę reformy i pomocy najbiedniejszym.

co jeszcze się omawia przy tej lekturze? 

konstrukcja postaci: Dantès jest nadczłowiekiem, osobą zdolną do przetrwania w sytuacjach, których przeciętny człowiek nie wytrzymałby psychicznie, działającą ponad prawem i normami społecznymi

ciekawe odsyłacze:

Google upamiętnia Alexandre’a Dumasa | Logo z „Hrabią Monte Christo”: https://zupelnieinnaopowiesc.com/2020/08/28/google-upamietania-alexandrea-dumasa-logo-z-hrabia-monte-christo/

streszczenie: 

Wszystko w życiu młodego Edmunda toczy się zgodnie z planem, ma on ożenić się z Mercedes oraz zostać kapitanem okrętu handlowego „Faraon”. Jest idealistą, nie ma w nim za grosz zepsucia, a to wystarczające powody, by uprzykrzyć mu życie. Zatem zakochany w Mercedes buchalter — Fernand Mondego, hrabia de Morcerf, który zazdrości Edmundowi wszystkiego, oraz Danglars, który chce zostać kapitanem „Faraona”, piszą na niego donos i oskarżają go o bonapartyzm. Tak zaczyna się tragedia, której dziewiętnastoletni Edmund nie może zapobiec, jest oskarżony i wciągnięty w wir spisków, trafia do więzienia — bez wyroku, bo Gerard de Villefort, królewski prokurator szukał kozła ofiarnego, i zostanie zamknięty w szesnastowiecznej zamku — zamku d’If, z której nie ma ucieczki.

Spędza tam 14 lat, ale nie jest to czas zmarnowany, to czas nauki, czas zmiany i zepsucia, bo dociera do Edmunda, że świat nienawidzi idealistów, że idealizm i wiara w drugiego człowieka oraz jego dobro to dziecinada. 

Tutaj Edmund przejdzie przemianę, którą będzie konsekwentnie wprowadzał w życie. Pozna też księdza, a zarazem więźnia politycznego — Farię, który był kiedyś sekretarzem hrabiego Spady i odkrył tajemnicę skarbu jego przodka. Ksiądz tuż przed śmiercią powie Edmundowi o skarbie ukrytym na wyspie Monte Christo. Dantès zawinie się w jego całun pogrzebowy i zostanie przez strażników wyrzucony do morza jako zmarły, co pozwoli mu uciec z zamku. 

Ta symboliczna śmierć oznacza, że teraz już nie będzie Edmundem, nie będzie też więźniem, nadszedł jego czas, by pokazać światu, że bardzo się myli. Edmund nie ma zamiaru nikogo edukować, postanowi zadośćuczynić krzywdom, jakie go spotkały i zawalczyć o siebie. Popłynie na wyspę i odnajdzie na niej wielki skarb. Bogactwo da mu przepustkę do nowego życia. 

Edmund w II i III części powieści nie będzie przypominał już młodzieńca, którego poznaliśmy. Będzie dojrzewał do zemsty, nie zaatakuje jednak od razu, przez wiele lat będzie doskonalił plan, który pozwoli mu zemścić się na donosicielach i złodziejach jego dawnego życia. Początkowo będzie zdobywał zaufanie jako pan Zaccone, ksiądz Busoni, lord de Wilmore, czy Sindbad Żeglarz, by w końcu przejść całkowitą metamorfozę. 

Edmund przemieni się w szalenie bogatego hrabiego Monte Christo, bezwzględnego i nastawionego na sukces manipulanta, który zaplanuje, że pozornie przypadkowo podczas karnawału w Rzymie zostanie sąsiadem młodego Alberta de Morcerfa — syna Mercedes i Fernanda. Będzie miał okazję wykazać się odwagą i uratuje młodzieńca z rąk bandy Luigiego Vampy, za co w dowód wdzięczności zostanie przedstawiony paryskiej arystokracji, stanie się też jego przyjacielem. Od tego momentu będzie się bywalcem salonów, ekscentrycznych i wyczekiwanym gościem, w którego bogactwie każdy chce się oświetlać. Tak realizuje się plan zemsty; Edmund jako hrabia odkrywa także, że Fernando nie tylko odebrał mu dawne życie, lecz także jest zdrajcą odpowiedzialnym za śmierć Alego Tebelina (paszy i wezyra Janiny). To też ciekawy wątek, bo okazuje się, że nie tylko on chciał klęski Fernanda, drugą osobą była kobieta — córka Alego — Hayde, chociaż była małą dziewczynką, zapamiętała jak za sprawą najwierniejszego powiernika jej ojca, została osierocona, a następnie trafiła do niewoli. To z tej niewoli wykupi ją właśnie Monte Christo i uczyni z niej wspólniczkę. Nigdy nie będzie traktował jej jako niewolnicy, uprzedzi ją, że jest wolna i może odejść. Dziewczyna zakocha się w nim, ale Hrabia nie znajdzie w sobie wiary w miłość, więc nie będzie zainteresowany jej zalotami. 

Monte Christo miesza zatem w paryskich wysokich sferach — doprowadzi wraz z Hayde do wyjawienia grzechów Fernanda, przez co zostanie on ośmieszony i usunięty z Izby Panów, popełni też samobójstwo. Napięcie będzie rosło nieustannie, bo zaprzyjaźniony z nim syn Fernanda postanowi walczyć z Hrabią w obronie honoru ojca, do walki na szczęście dla wszystkich nie dojdzie, bo Marsylia przekona syna, że już za dużo przemocy w ich życiu. 

Christo ma jednak jeszcze dwóch ludzi, których chce ukarać — de Villeforta i Danglarsa. Danglarsa doprowadzi do ruiny finansowej, skieruje go też w ręce Luigiego Vampy; gorzej obejdzie się z Gerardem de Villefort, który jest ukazany jako postać jednoznacznie zła (zakopie w ogrodzie swoje nieślubne dziecko, które miał z romansu z żoną Danglarsa). De Villefort miał dwoje żyjących dzieci — córkę z pierwszego małżeństwa — Walentynę, a ze związku z Heloizą — syna Edwarda. Monte Christo ujawni jego tajemnice, powie, że zakopany przez niego syn Benedetto (Andrea Cavalcanti) został odratowany i żyje teraz jako przemytnik; a przez opowieści Heloizie o trujących roślinach i podjudzaniu jej do zadbania o bezpieczeństwo finansowe i spadek po mężu, przyczyni się do popełnionego przez nią morderstwa teściów oraz córki z pierwszego małżeństwa. W wyniki tej intrygi Heloiza ostatecznie poda truciznę także swojemu synowi oraz namówiona przez męża — sama popełni samobójstwo. De Villefort oszaleje z rozpaczy. 

Hrabia miesza w tym kotle, miesza i tylko patrzy, jak łasi na majątek paryżanie, popadają w jego sidła, sprawia, że wszyscy, odpowiedzialni za jego tragedię, sami przeżyją koszmar. Ma jednak przebłyski dobrych intencji — uratuję otrutą Walentynę de Villefort, pomoże jej żyć szczęśliwie z jej ukochanym Maksymilianem, przekaże jej też część swojego majątku oraz dwa domy. 

Edmund zmienił się i z młodego idealisty stał się niegodziwym manipulantem, uważającym się za nadczłowieka, ukarał jednak wszystkich tych, którzy byli odpowiedzialni za jego nieszczęście. Pomógł też córce swojego wroga — Walentynie, okazał się zdolny do przyjaźni, bo to Maksymiliana, syna dawnego pracodawcy, młodego i pełnego dobra człowieka uczyni swoim powiernikiem. Był w dobrych relacjach także z hersztem włoskiej bandy rozbójników Luigim Vampą. Edmund jako Monte Christo pozwoli też się kochać Hayde, młodej dziewczynie, której uratował życie. Nieprzekonany do wyższych uczuć, postanowi jednak odpłynąć wraz z nią ku nowym przygodom. 


Jeśli to czytasz — daj mi znać 🧡 na swoim ulubionym kanale:

Szkoda, że nie ma w szkołach czasu na czytanie i omawianie wielkich powieści, że zaledwie niektórzy poznają „Panią Bovary”, „Annę Kareninę”, „Ojca Goriot”, a są to dzieła, które zawierają wiele toposów przydatnych w omawianiu także współczesnych tekstów kultury. Z drugiej strony — może i dobrze, książki wymagają skupienia, a nie przerzucania stron jak ziemniaków. Czy dla współczesnych czytelników powieści z kanonu literatury światowej mają coś więcej do zaoferowania niż jedynie sentyment?

Wpis powstał dzięki współpracy z wydawnictwem Świat Książki. 

Ekranizacje:

Chcesz zapisać się na korepetycje?

Chcesz zapisać się na korepetycje?