Wstęp (wprowadzenie):
Stratyfikacja społeczna występuje w każdej grupie ludzi – historycznie od zawsze społeczności wykształcały hierarchię, czego skutkiem były głębokie podziały np. na magnaterię, mieszczaństwo, chłopstwo, kler czy (później) inteligencję. Przez długi czas każda grupa skupiała się na własnych celach – dopiero wprowadzenie XIX-wiecznej kategorii narodu zapoczątkowało odejście od determinizmu urodzenia warunkującego przypisanie do konkretnej warstwy społecznej. Całkowite porzucenie podziałów klasowych (co postulował Marks) jest jednak utopią – w praktyce różne grupy od zawsze były ze sobą skonfliktowane. Relacje między ich przedstawicielami należy więc uznać za napięte, co znajduje swoje odzwierciedlenie w tekstach kultury.
Rozwinięcie (“Wesele”):
W dramacie symbolicznym Stanisława Wyspiańskiego „Wesele” autor wyszczególnia dwie główne grupy społeczne – chłopów i inteligencję mieszczańską. Inspiracją do przedstawionych przez autora bohaterów były prawdziwe osoby biorące udział w opisywanej ceremonii. Już w pierwszej scenie można zaobserwować napiętą atmosferą i brak zrozumienia międzyklasowego. Dziennikarz w dialogu z Czepcem zadaje mu pytania w celu ośmieszenia jego braku wiedzy o świecie i skupienia na pracy w polu, niemniej jednak to mu się nie udaje – przedstawiciel chłopstwa wykazuje się adekwatną wiedzą i oczytaniem. Dziennikarz słowami: Ja myślę, że na waszej parafii świat dla was aż dosyć szeroki wprost podważa potrzebę oczytania – jego postawa pełna pychy i arogancji uwydatnia przekonanie o tym, że rolą chłopa jest praca w polu, natomiast polityka to zajęcie dla ludzi z miasta. W dalszej części utworu pojawiają się kolejne konflikty między mieszczańską inteligencją a chłopstwem – na dodatek Panu Młodemu ukazuje się Hetman Branicki, czyli symbol zdrady, co można interpretować jako wizualizację lęków Lucjana Rydla związanych z mezaliansem. Taki zabieg miał na celu pokazanie podzielonego charakteru społeczeństwa polskiego pod koniec XIX w. i podkreślić jego niemoc w sprawie wyzwolenia narodu. Wyspiański pokazał chłopów i inteligencję jako grupy niezdolne do współpracy, a brak możliwości zbudowania trwałej relacji między nimi spowodował narodową bezsilność, której kulminacją był chocholi taniec.
Rozwinięcie (kontekst):
Historia Stanisława Wokulskiego, głównego bohatera „Lalki” Bolesława Prusa, ukazuje jak na dłoni determinizm klasowy...
Zbiór opracowań zagadnień z puli pytań jawnych na maturę ustną 2023 z języka polskiego pozwoli Ci jeszcze lepiej przygotować się do egzaminu! W ebooku omawiam wszystkich 15 zagadnień z “Wesela” Stanisława Wyspiańskiego oraz podaję konteksty z innych lektur obowiązkowych. Znajdziesz tu między innymi omówienie tematu “Artysta jako bohater literacki” na podstawie “Wesela”.