Relacje między przedstawicielami różnych grup społecznych. Omów zagadnienie na podstawie Wesela Stanisława Wyspiańskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie):

Stratyfikacja społeczna występuje w każdej grupie ludzi – historycznie od zawsze społeczności wykształcały hierarchię, czego skutkiem były głębokie podziały np. na magnaterię, mieszczaństwo, chłopstwo, kler czy (później) inteligencję. Przez długi czas każda grupa skupiała się na własnych celach – dopiero wprowadzenie XIX-wiecznej kategorii narodu zapoczątkowało odejście od determinizmu urodzenia warunkującego przypisanie do konkretnej warstwy społecznej. Całkowite porzucenie podziałów klasowych (co postulował Marks) jest jednak utopią – w praktyce różne grupy od zawsze były ze sobą skonfliktowane. Relacje między ich przedstawicielami należy więc uznać za napięte, co znajduje swoje odzwierciedlenie w tekstach kultury.

Rozwinięcie (“Wesele”):

W dramacie symbolicznym Stanisława Wyspiańskiego „Wesele” autor wyszczególnia dwie główne grupy społeczne – chłopów i inteligencję mieszczańską. Inspiracją do przedstawionych przez autora bohaterów były prawdziwe osoby biorące udział w opisywanej ceremonii. Już w pierwszej scenie można zaobserwować napiętą atmosferą i brak zrozumienia międzyklasowego. Dziennikarz w dialogu z Czepcem zadaje mu pytania w celu ośmieszenia jego braku wiedzy o świecie i skupienia na pracy w polu, niemniej jednak to mu się nie udaje – przedstawiciel chłopstwa wykazuje się adekwatną wiedzą i oczytaniem. Dziennikarz słowami: Ja myślę, że na waszej parafii świat dla was aż dosyć szeroki wprost podważa potrzebę oczytania – jego postawa pełna pychy i arogancji uwydatnia przekonanie o tym, że rolą chłopa jest praca w polu, natomiast polityka to zajęcie dla ludzi z miasta. W dalszej części utworu pojawiają się kolejne konflikty między mieszczańską inteligencją a chłopstwem – na dodatek Panu Młodemu ukazuje się Hetman Branicki, czyli symbol zdrady, co można interpretować jako wizualizację lęków Lucjana Rydla związanych z mezaliansem. Taki zabieg miał na celu pokazanie podzielonego charakteru społeczeństwa polskiego pod koniec XIX w. i podkreślić jego niemoc w sprawie wyzwolenia narodu. Wyspiański pokazał chłopów i inteligencję jako grupy niezdolne do współpracy, a brak możliwości zbudowania trwałej relacji między nimi spowodował narodową bezsilność, której kulminacją był chocholi taniec.

Rozwinięcie (kontekst):

Historia Stanisława Wokulskiego, głównego bohatera „Lalki” Bolesława Prusa, ukazuje jak na dłoni determinizm klasowy. Choć Wokulskiemu nie można odmówić ambicji, umiejętności i starań, brak szlachetnego urodzenia całkowicie przekreśla jego szanse na małżeństwo z Izabelą Łęcką. Stanisław Wokulski, należący do mieszczaństwa, zakochuje się w arystokratce. Tego typu mezalians (związek osób z różnych klas społecznych) jest postrzegany negatywnie – jako degradacja klasowa. Bohater, zubożały szlachcic, a dziś kupiec, był jej absolutnie oddany i nieświadomy tego, że jest wykorzystywany przez arystokrację. Wokulski stał się ofiarą braku szlachetnego urodzenia na każdej płaszczyźnie – przez wyższe klasy był postrzegany jako człowiek z czerwonymi dłońmi (człowiek z niższej warstwy, który musiał pracować).

Zakończenie (podsumowanie):

Relacje między grupami społecznymi w tekstach literackich z reguły są napięte. Osoby „dobrze” urodzone (jak arystokracja w „Lalce”) albo wykształcone (jak inteligencja w „Weselu”) gardzą przedstawicielami „niższych” warstw społecznych. Hierarchia utrudnia komunikację i całkowicie pozbawia szans na osiągnięcie wspólnego celu.