Zemsta — Aleksander Fredro

autor: Alek­san­der Fredro

tytuł: „Zemsta”

Co zna­czy? Może to zemsta mło­dych na sta­rych i zgorzk­nia­łych opie­ku­nach; może też to być zemsta na wro­gu (sąsie­dzie); 

czas powsta­nia: epo­ka romantyzmu

rok wyda­nia: 1834 r. 

rodzaj: dra­mat

gatu­nek: komedia

komizm: języ­ko­wy, posta­ci, sytuacyjny

gene­za (przy­czy­ny powsta­nia): auten­tycz­ny kon­flikt, autor zna­lazł doku­men­ty, wg któ­rych Piotr Fir­lej, Jan Skot­nic­ki — w XVII wie­ku pro­ce­so­wa­li się o zamek; ten sam, któ­ry w posa­gu otrzy­ma­ła żona Fre­dry (też poło­wę zam­ku); dopie­ro dzie­ci skłó­co­nych sąsia­dów wzię­ły ślub i roz­wią­za­ły konflikt 

czas akcji: XVIII/XIX w. 

miej­sce akcji: wieś i zamek 

mot­to: nie ma tego złe­go, co by na dobre nie wyszło

morał: kłót­nie sąsia­dów dopro­wa­dza­ją do zgo­dy, miło­ści, małżeństwa.

Cze­śnik Maciej Rap­tu­sie­wicz — poryw­czy, sko­ry do bit­ki; typo­wy sar­ma­ta (szlach­cic pol­ski w tra­dy­cyj­nym stro­ju, ma typo­we przy­wa­ry dla swo­je­go sta­nu np. lubi się kłó­cić, jest gło­śny, dużo pije, uwa­ża się za naj­lep­sze­go, nie może znieść, że ktoś ma lepiej; stroi się w strój tra­dy­cyj­ny, kul­ty­wu­je tra­dy­cje sta­ro­pol­skie np. gość w dom, Bóg w dom, gościn­ność, zastaw się, a postaw się); opie­ku­je się bra­ta­ni­cą — Kla­rą, powta­rza cią­gle „mócium panie”; komicz­nie przed­sta­wio­no jego awan­tur­ni­czy tryb życia; zły na mura­rzy, któ­rzy napra­wia­ją mur gra­nicz­ny (wolał­by bez muru); zarę­cza się z Pod­sto­li­ną; chce poje­dyn­ko­wać się na sza­ble z Milcz­kiem, w Czar­nym Lesie o 16.00; Posłań­cem, któ­ry zano­si wyzwa­nie do Rejen­ta, jest Pap­kin; na złość Rejen­to­wi roz­ka­zu­je Wacła­wo­wi oże­nić się z Kla­rą; ślub bio­rą pod nie­obec­ność Milcz­ka, któ­ry cze­ka na poje­dy­nek w lesie.

Kla­ra — nie­wie­le może­my powie­dzieć o jej cha­rak­te­rze, jest zako­cha­na w Wacła­wie, ukry­wa tę miłość, jest odpo­wie­dzial­na, doro­sła, nie chce ucie­kać z Wacła­wem, liczy na pozy­tyw­ne roz­wią­za­nie spra­wy; jest prze­bie­gła i pro­si Wacła­wa, by ten doga­dał się z Pod­sto­li­ną, aby ona prze­ko­na­ła Cze­śni­ka do zosta­nia Wacła­wa w tym zam­ku; Pap­kin ją pod­ry­wa, ona żar­tu­je sobie z nie­go i mówi mu, że musi się bar­dzo posta­rać o jej rękę, jak ryce­rze, wiec niech mil­czy, żyje o chle­bie i wodzie i da jej krokodyla. 

Rejent Mil­czek — rejent to adwokat/ też nota­riusz; umie się zacho­wać, cięż­ko pra­co­wał na urząd; pozor­nie pokor­ny, bar­dzo obłud­ny, lubił się doga­dy­wać (ukła­dać); zawzię­ty, chciał dopiec Cze­śni­ko­wi za wszel­ką cenę; ma syna Wacła­wa; pisze skar­gę na Cze­śni­ka za pobi­cie mura­rzy; cho­ciaż oni nie uwa­ża­ją, że coś się sta­ło, wiec Rejent wymu­sza na nich skar­gę; ma zabaw­ne powie­dze­nia, dużo mówi o Bogu; nie chce słu­chać o Kla­rze, woli poświę­cić szczę­ście syna dla zemsty; chce, by Pod­sto­li­na zosta­ła żoną Wacła­wa; pisze im inter­cy­zę, ze za zerwa­nie związ­ku gro­zi opła­ta 100 tys.; spóź­nił się na ślub, bo cze­kał po poje­dy­nek w lesie.

Wacław — upar­ty, roman­tyk; bie­rze ślub z Kla­rą; stu­dio­wał w War­sza­wie — wte­dy poznał Pod­sto­li­nę; kochał się w niej, ale póź­niej poznał Kla­rę; pro­po­nu­je Kla­rze uciecz­kę, pro­si, by Pap­kin wziął go w nie­wo­lę; wra­bia Pap­ki­na, ze się go boi; Pap­kin robi to, bo liczy, że wymie­ni go z Cze­śni­kiem na Klarę.

Pod­sto­li­na — wdo­wa po trzech mężach, szu­ka­ła kochan­ka w War­sza­wie, wte­dy pozna­ła Wacła­wa; ład­na, podo­ba­ła się mło­de­mu Wacła­wo­wi, nie chcia­ła żyć w bie­dzie, wyj­ście za mąż było spra­wa mate­rial­na; Cze­śnik chciał­by by była jego żoną, bo jest boga­ta; Rejent też ją chciał poślu­bić, wybie­ra Pap­ki­na na swa­ta; ona liczy na to, że Cze­śnik jej się oświad­czy, ale uda­je nie­za­in­te­re­so­wa­na; roz­po­zna­je w Wacła­wie daw­ne­go kochan­ka, chcia­ła­by powró­cić do roman­su; zarę­cza się z Cześnikiem.

Pap­kin — samo­chwa­ła, łgarz, oszust, tchórz; hipo­chon­dryk (cią­gle wymy­śla sobie cho­ro­by); oczy­ta­ny, znał wie­le ksią­żek, umiał ład­nie mówić; też dużo mówił; gadu­ła; (to imię jest też zna­czą­ce, jest prze­zwi­skiem — ozna­cza tego, kto jada reszt­ki ze sto­łu za róż­ne przy­słu­gi); mógł być kie­dyś boga­ty, ale pew­nie stra­cił całą for­tu­nę i dzi­siaj jedy­nie zara­bia na oszu­stwach i grze w kar­ty. Jest na usłu­gach Rejen­ta; Rejent wybie­ra go na swa­ta z Pod­sto­li­ną; ale Pap­kin chce się doga­dać z Cze­śni­kiem i jego zeswa­tać z Pod­sto­li­ną, a sam chciał­by oże­nić się z Kla­rą; bie­rze Wacła­wa w nie­wo­lę, myśli, że to zarząd­ca Rejen­ta, wiec chce go oddać Cze­śni­ko­wi w zamian za Kla­rę; prze­ku­pio­ny pie­niędz­mi Wacła­wa, pozwa­la mu zostać w nie­wo­li; gdy dowia­du­je się, kim jest Wacław; zaczy­na się go bać.

Dyn­dal­ski — na usłu­gach Cze­śni­ka; lojal­ny, nie ma wła­sne­go zda­nia, trak­to­wa­ny jak uczeń, cho­ciaż jest w wie­ku Cze­śni­ka, pisze list dyk­to­wa­ny przez Cześnika.