autor: Aleksander Fredro
tytuł: „Zemsta”
Co znaczy? Może to zemsta młodych na starych i zgorzkniałych opiekunach; może też to być zemsta na wrogu (sąsiedzie);
czas powstania: epoka romantyzmu
rok wydania: 1834 r.
rodzaj: dramat
gatunek: komedia
komizm: językowy, postaci, sytuacyjny
geneza (przyczyny powstania): autentyczny konflikt, autor znalazł dokumenty, wg których Piotr Firlej, Jan Skotnicki — w XVII wieku procesowali się o zamek; ten sam, który w posagu otrzymała żona Fredry (też połowę zamku); dopiero dzieci skłóconych sąsiadów wzięły ślub i rozwiązały konflikt
czas akcji: XVIII/XIX w.
miejsce akcji: wieś i zamek
motto: nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło
morał: kłótnie sąsiadów doprowadzają do zgody, miłości, małżeństwa.
Cześnik Maciej Raptusiewicz — porywczy, skory do bitki; typowy sarmata (szlachcic polski w tradycyjnym stroju, ma typowe przywary dla swojego stanu np. lubi się kłócić, jest głośny, dużo pije, uważa się za najlepszego, nie może znieść, że ktoś ma lepiej; stroi się w strój tradycyjny, kultywuje tradycje staropolskie np. gość w dom, Bóg w dom, gościnność, zastaw się, a postaw się); opiekuje się bratanicą — Klarą, powtarza ciągle „mócium panie”; komicznie przedstawiono jego awanturniczy tryb życia; zły na murarzy, którzy naprawiają mur graniczny (wolałby bez muru); zaręcza się z Podstoliną; chce pojedynkować się na szable z Milczkiem, w Czarnym Lesie o 16.00; Posłańcem, który zanosi wyzwanie do Rejenta, jest Papkin; na złość Rejentowi rozkazuje Wacławowi ożenić się z Klarą; ślub biorą pod nieobecność Milczka, który czeka na pojedynek w lesie.
Klara — niewiele możemy powiedzieć o jej charakterze, jest zakochana w Wacławie, ukrywa tę miłość, jest odpowiedzialna, dorosła, nie chce uciekać z Wacławem, liczy na pozytywne rozwiązanie sprawy; jest przebiegła i prosi Wacława, by ten dogadał się z Podstoliną, aby ona przekonała Cześnika do zostania Wacława w tym zamku; Papkin ją podrywa, ona żartuje sobie z niego i mówi mu, że musi się bardzo postarać o jej rękę, jak rycerze, wiec niech milczy, żyje o chlebie i wodzie i da jej krokodyla.
Rejent Milczek — rejent to adwokat/ też notariusz; umie się zachować, ciężko pracował na urząd; pozornie pokorny, bardzo obłudny, lubił się dogadywać (układać); zawzięty, chciał dopiec Cześnikowi za wszelką cenę; ma syna Wacława; pisze skargę na Cześnika za pobicie murarzy; chociaż oni nie uważają, że coś się stało, wiec Rejent wymusza na nich skargę; ma zabawne powiedzenia, dużo mówi o Bogu; nie chce słuchać o Klarze, woli poświęcić szczęście syna dla zemsty; chce, by Podstolina została żoną Wacława; pisze im intercyzę, ze za zerwanie związku grozi opłata 100 tys.; spóźnił się na ślub, bo czekał po pojedynek w lesie.
Wacław — uparty, romantyk; bierze ślub z Klarą; studiował w Warszawie — wtedy poznał Podstolinę; kochał się w niej, ale później poznał Klarę; proponuje Klarze ucieczkę, prosi, by Papkin wziął go w niewolę; wrabia Papkina, ze się go boi; Papkin robi to, bo liczy, że wymieni go z Cześnikiem na Klarę.
Podstolina — wdowa po trzech mężach, szukała kochanka w Warszawie, wtedy poznała Wacława; ładna, podobała się młodemu Wacławowi, nie chciała żyć w biedzie, wyjście za mąż było sprawa materialna; Cześnik chciałby by była jego żoną, bo jest bogata; Rejent też ją chciał poślubić, wybiera Papkina na swata; ona liczy na to, że Cześnik jej się oświadczy, ale udaje niezainteresowana; rozpoznaje w Wacławie dawnego kochanka, chciałaby powrócić do romansu; zaręcza się z Cześnikiem.
Papkin — samochwała, łgarz, oszust, tchórz; hipochondryk (ciągle wymyśla sobie choroby); oczytany, znał wiele książek, umiał ładnie mówić; też dużo mówił; gaduła; (to imię jest też znaczące, jest przezwiskiem — oznacza tego, kto jada resztki ze stołu za różne przysługi); mógł być kiedyś bogaty, ale pewnie stracił całą fortunę i dzisiaj jedynie zarabia na oszustwach i grze w karty. Jest na usługach Rejenta; Rejent wybiera go na swata z Podstoliną; ale Papkin chce się dogadać z Cześnikiem i jego zeswatać z Podstoliną, a sam chciałby ożenić się z Klarą; bierze Wacława w niewolę, myśli, że to zarządca Rejenta, wiec chce go oddać Cześnikowi w zamian za Klarę; przekupiony pieniędzmi Wacława, pozwala mu zostać w niewoli; gdy dowiaduje się, kim jest Wacław; zaczyna się go bać.
Dyndalski — na usługach Cześnika; lojalny, nie ma własnego zdania, traktowany jak uczeń, chociaż jest w wieku Cześnika, pisze list dyktowany przez Cześnika.
