Adam Mickiewicz – Świtezianka

STRESZCZENIE I OPRACOWANIE: 

W bal­la­dzie „Świ­te­zian­ka” miej­scem akcji jest jezio­ro Świ­teź (dzi­siaj w gra­ni­cach Bia­ło­ru­si), któ­re znaj­du­je się nie­da­le­ko Nowo­gród­ka, w któ­rym uro­dził się Mic­kie­wicz. Jak spoj­rzy­my na mapy, od razu zro­zu­mie­my dla­cze­go było ono tak inspi­ru­ją­ce. Wyglą­da jak wiel­ka czar­na dziu­ra w zie­mi, któ­rą ota­cza­ją gęste lasy. Mic­kie­wicz doda­je do utwo­ru przy­pis, w któ­rym wyja­śnia, że ludzie z jego oko­li­cy uwa­ża­ją, że nad brze­giem jezio­ra poja­wia­ją się„ondiny” (ondy­ny), czy­li isto­ty wod­ne zna­ne z podań skan­dy­naw­skich, i nim­fy wod­ne, czy grec­kie bogi­nie przy­ro­dy. Ludzie podob­no nazy­wa­ją je „świ­te­zian­ka­mi”. W tej histo­rii pozna­je­my parę zako­cha­nych, któ­rzy każ­dej nocy spo­ty­ka­ją się u brze­gu jezio­ra, w lesie przy modrze­wiu. On jest strzel­cem w tym lesie, a ona posta­cią tajem­ni­czą, nar­ra­tor suge­ru­je, że może być nawet posta­cią nie z tego świa­ta. Dziew­czy­na daje mu owoc miło­ści – mali­ny, a on jej kwia­ty do wian­ka. O ich spo­tka­niach opo­wia­da nam nar­ra­tor. Chło­pak chciał­by dobrze poznać wybran­kę swo­je­go ser­ca, pro­po­nu­je wspól­ne zamiesz­ka­nie w jego leśnej cha­cie, ma już dosyć tych noc­nych scha­dzek. Spo­ty­ka­li się tak całe lato, już nade­szła jesień, on już nie chce cze­ka­nia na uko­cha­ną, zapew­nia, że jeśli ona z nim zamiesz­ka, nicze­go jej nie zabrak­nie. Ona jed­nak jest bar­dzo ostroż­na, przy­po­mi­na sło­wa ojca, któ­ry mówił, że mło­dym chłop­com nie wol­no ufać, nie są wier­ni; więc strze­lec musi jej obie­cać, że jej nie zdra­dzi, bo ina­czej poża­łu­je. Chło­pak skła­da przy­się­gę, powo­łu­je się na pie­kiel­ne moce, więc dziew­czy­na go prze­strze­ga, że spo­tka go suro­wa kara za zła­ma­nie dane­go sło­wa. Po tych sło­wach zni­ka nagle z jego wzro­ku, on jej szu­ka w lesie, ale nie potra­fi nawet okre­ślić, w jakim poszła kie­run­ku. Zmar­twio­ny tym, że ich rela­cja nie wyglą­da tak, jak­by chciał, cho­dzi brze­giem Świ­te­zi. Jest noc, wokół cisza, aż nagle woda jezio­ra zaczy­na się poru­szać, a jego oczom uka­zu­je się pięk­ność – nim­fa, któ­ra go uwo­dzi i pyta, gdzie taki smut­ny błą­dzi noca­mi. Sta­ra się go prze­ko­nać, że powi­nien zapo­mnieć o miło­ści do dziew­czy­ny, suge­ru­je, że ona bawi się jego uczu­cia­mi. Strze­lec powi­nien przyjść do tej, któ­ra go teraz wzy­wa. Razem będą szczę­śli­wi i będą mogli żyć tu bez­tro­sko. To po pro­stu pro­po­zy­cja roman­su. On się wahał, ona kusi go, przy uży­ciu magii. Strze­lec owład­nię­ty jej uro­kiem osta­tecz­nie zapo­mi­na o zło­żo­nej tego same­go wie­czo­ra przy­się­dze. Idzie po tafli jezio­ra i dopie­ro z bli­ska, gdy już chce poca­ło­wać nim­fę, dostrze­ga, że to jego uko­cha­na, a on wła­śnie nie zdał testu wier­no­ści. Dziew­czy­na wypo­mi­na mu, że zło­żył przy­się­gę, gro­zi mu, że nie dla nie­go woda i bez­tro­ska, jego karą jest zie­mia, któ­ra go pochło­nie, oczy mają mu zajść żwi­rem — to prze­ra­ża­ją­ca wizja. Dusza jego ma przy drze­wie cze­kać tysiąc lat i cier­pieć. Poja­wia się wicher, woda falu­je — nasta­je atmos­fe­ra gro­zy, wte­dy poja­wia się wir i pory­wa mło­dzień­ca i dziew­czy­nę. Od tego momen­tu każ­dej nocy widać parę cie­ni — to dziew­czy­na i mło­dzie­niec. On sie­dzi zapła­ka­ny pod modrze­wiem, a dziew­czy­na rado­śnie plą­sa po jeziorze.
To bar­dzo popu­lar­na bal­la­da Mic­kie­wi­cza, któ­rą naj­czę­ściej oma­wia się w kon­tek­ście winy i kary. Dać komuś sło­wo to świętość.