Przed Tobą lista pojęć, któ­re brzmią podob­nie, w natło­ku myśli i stre­sie egza­mi­na­cyj­nym wypa­da­ją z gło­wy i łatwo je pomy­lić. Naj­pierw spró­buj samo­dziel­nie usta­lić, co oznaczają. 

Póź­niej możesz spró­bo­wać roz­wią­zać zada­nie i dopa­so­wać poję­cia do definicji. 

Następ­nie zale­cam prze­czy­ta­nie defi­ni­cji (są na dole stro­ny), któ­re powsta­ły w trak­cie pra­cy z Two­im rówie­śni­kiem (więc nie gadam w nich, jak na bel­fer­kę przy­sta­ło) i zro­bie­nie z nich wła­sno­ręcz­nych notatek. 

Wyja­śnij pojęcia:

SYNONIM — 

HOMONIM —

ANTONIM —

EPONIM — 


EUFEMIZM —

NEOLOGIZM — 

ARCHAIZM — 

ZAPOŻYCZENIE — 


ZROST — 

ZŁOŻENIE —

ZESTAWIENIE — 


SKRÓT —

SKRÓTOWIEC — 


MANIPULACJA —

PERSWAZJA — 


OBIEKTYWNY — 

SUBIEKTYWNY —


OPINIA — 

FAKT —


TEMAT SŁOWOTWÓRCZY — 

FORMANT — 

WYRAZ POCHODNY — 

WYRAZ POKREWNY — 

RODZINA WYRAZÓW —


DOPEŁNIENIE — 

DOPEŁNIACZ — 

PRZYDAWKA —

PARTYKUŁA — 

PRZYIMEK — 

ZAIMEK — 

IMIESŁÓW — 

Wyja­śnij pojęcia:

SYNONIM — wyraz bli­sko­znacz­ny, np. poeta — autor

HOMONIM — wyraz o takim samym wyglą­dzie, a innym zna­cze­niu, np. zamek

ANTONIM — wyraz prze­ciw­ny zna­cze­nio­wo, np. uprzej­my — arogancki

EPONIM — wyraz, któ­ry pocho­dzi od nazwy wła­snej np. Ate­na -> Ateny


EUFEMIZM — zastą­pie­nie słów tabu lub ucho­dzą­cych za wul­gar­ne ich łagod­niej­szą sty­li­stycz­nie for­mą, np. mijasz się z praw­dą, czte­ry litery

NEOLOGIZM — nowo stwo­rzo­ny wyraz, któ­ry nie ist­nie­je w języ­ku, np. hydropiekłowstąpienie

ARCHAIZM — wyraz, któ­ry już wyszedł z uży­cia np. kajet

ZAPOŻYCZENIE — sło­wo z inne­go języ­ka, któ­re zaadap­to­wa­li­śmy np. design/ dizajn, influ­en­cer, fran­czy­za, leasing, event


ZROST — dwa wyra­zy zro­śnię­te w jed­nym temat+temat (wnie­bo­wstą­pie­nie)

ZŁOŻENIE — dwa wyra­zy zro­śnię­te w jed­nym i połą­czo­ne for­man­tem temat+o/y/i+temat (cudzozie­miec, słowotwór­stwo)

ZESTAWIENIE — dwa wyra­zy two­rzą jed­no zna­cze­nie, ale są pisa­ne oddziel­nie temat + spa­cja+ temat (Jele­nia Góra, zim­ne ognie, świn­ka morska). 


SKRÓT — ma usta­lo­ną for­mę, znaj­dzie­my ją w słow­ni­kach, wystę­pu­je tyl­ko w for­mie pisa­nej, może mieć krop­kę na koń­cu, gdy ostat­nia lite­ra skró­tu nie jest ostat­nią lite­rą wyrazu;np. dr, prof., np.

SKRÓTOWIEC — wyra­zy pochod­ne od dłuż­szej wie­lo­wy­ra­zo­wej for­my, wystę­pu­ją w for­mie mówio­nej i pisa­nej, np. PZU, BMW


MANIPULACJA — for­ma prze­ko­ny­wa­nia kogoś, nie­etycz­na, odwo­ła­nia do emo­cji, szantażu

PERSWAZJA — for­ma prze­ko­ny­wa­nia kogoś, siła argu­men­tów, daje się szan­sę odpowiedzi 

https://​baba​od​pol​skie​go​.pl/​p​e​r​s​w​a​z​j​a​-​i​-​m​a​n​i​p​u​l​a​c​ja/


OBIEKTYWNY — nie wyra­żam swo­je­go pry­wat­ne­go zda­nia, ale zda­nie więk­szo­ści (uwa­ża się) – fakty

SUBIEKTYWNY — moje wła­sne zda­nie, emo­cje, upodo­ba­nia (ja) – opinie

https://​baba​od​pol​skie​go​.pl/​o​b​i​e​k​t​y​w​n​y​-​s​u​b​i​e​k​t​y​w​ny/


OPINIA — moje zda­nie na dany temat

FAKT — poda­nie danych licz­bo­wych, posił­ku­je się infor­ma­cja­mi, udowodnione 


TEMAT SŁOWOTWÓRCZY — ina­czej zrost, rdzeń — to, co powta­rza się i pozo­sta­je nie­zmien­ne (moż­li­we obocz­no­ści) w rodzi­nie wyra­zów, np. szkol (bie­rzesz wyraz pod­sta­wo­wy i odci­nasz od nie­go wszyst­kie koń­ców­ki fleksyjne)

FORMANT — Aste­rik­sy i Obe­lik­sy języ­ka pol­skie­go z przo­du: przed­ro­stek – , w środ­ku: wro­stek – inter­fiks, na koń­cu: przy­ro­stek – sufiks – słu­żą do łącze­nia wyra­zów, nio­są zna­cze­nia o rodza­ju gra­ma­tycz­nym, czę­ściach mowy, znaczeniu

WYRAZ POCHODNY — temat sło­wo­twór­czy + for­man­ty np. szkolić

WYRAZ POKREWNY — zbiór wyra­zów, któ­re łączy ten sam temat sło­wo­twór­czy i inne zna­cze­nie (kuzyni/krewni), szkolnic­two, przedszkole, przedszkolanka, szkoła

RODZINA WYRAZÓW — zbiór wyra­zów, któ­re łączy ten sam temat i to samo zna­cze­nie np. szkol­ny, szko­ła, szkolnictwo, 


DOPEŁNIENIE — część zda­nia, odpo­wia­da na pyta­nia przy­pad­ków od dopeł­nia­cza do miejscownika

DOPEŁNIACZ — przy­pa­dek, odpo­wia­da na pyta­nia: kogo? czego?

PRZYDAWKA — część zda­nia, odpo­wia­da na pyta­nia przymiotnika

PARTYKUŁA — część mowy, nie­odmien­na, wyra­zy i for­man­ty wzmac­nia­ją­ce, np. ‑li, ‑czy, ‑no, ‑że, niech, by, nie, tak, 

PRZYIMEK — część mowy, nie­odmien­na, nie­sa­mo­dziel­na, okre­śla odle­głość, z inny­mi czę­ścia­mi mowy two­rzy wyra­że­nia przy­im­ko­we np. do jutra, na regale 

ZAIMEK — część mowy, odmien­ny, zastę­pu­je inne czę­ści mowy, może być oso­bo­wy (ja, ty), dzier­żaw­czy (mój, twój), wska­zu­ją­cy (ten, tam­ten, to), pyta­ją­cy (kto? co? jak?), upo­wszech­nia­ją­cy (wszy­scy, każdy)

IMIESŁÓW — hybry­da cza­sow­ni­ka z przy­miot­ni­kiem lub przy­słów­kiem, ozna­cza czyn­ność, Jeśli jest imie­sło­wem przy­miot­ni­ko­wym, to odpo­wia­da na pyta­nia przy­miot­ni­ka, może być czyn­ny — wyra­ża czyn­ność wyko­ny­wa­ną przez wyko­naw­cę, zakoń­czo­ny odmie­nia­ją­cą się przez rodza­je koń­ców­ką ‑ący, albo bier­ny — wyra­ża czyn­ność, któ­ra jest na czymś wyko­ny­wa­na, zakoń­czo­ny odmie­nia­ją­cą się przez rodza­je koń­ców­ką ‑ny, ‑ty. Jeśli jest imie­sło­wem przy­słów­ko­wym, to odpo­wia­da na pyta­nia przy­słów­ka, może być współ­cze­sny — wyra­ża czyn­ność jed­no­cze­śnie z inną czyn­no­ścią wyra­żo­ną w cza­sow­ni­ku, zakoń­czo­ny nie­odmien­ną koń­ców­ką — ąc, nigdy nie wystę­pu­je bez dru­gie­go cza­sow­ni­ka, od któ­re­go jest oddzie­lo­ny prze­cin­kiem, np. Malu­jąc, myślał o obie­dzie; może być też uprzed­ni — zakoń­czo­ny nie­odmien­ną koń­ców­ką — wszy/łszy. 

https://​baba​od​pol​skie​go​.pl/​i​m​i​e​s​l​ow/