Pytania do ksiąg:

Księga I Gospodarstwo

1. Do kogo w inwokacji (wersy 1-22) zwraca się narrator?
   Narrator w inwokacji (wersy 1-22) zwraca się najpierw do Litwy, swojej ojczyzny, a następnie do Matki Boskiej- Jasnogórskiej i Ostrobramskiej.

2. Czego w inwokacji dowiadujemy się o narratorze?
   W inwokacji dowiadujemy się, że narrator jest człowiekiem tęskniącym za ojczyzną, kimś, kto ją stracił, w tym przypadku za Litwą – terenami dawnego Wielkiego Litewskiego jako części skłaDowey Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Ponadto dowiadujemy się, że jako mały chłopiec narrator doznał poważnej choroby, z której cudem go uzdrowiła Matka Boska, bo gdy stracił przytomność — jego matka zaniosła go do kościoła z prośbą o pomoc, a on tam się ocknął.

3. Na podstawie wyglądu gospodarstwa podaj trzy cechy jego mieszkańców.
   Są gościnni, bo wszystkich wita zawsze otwarta brama, pracowici, szanują tradycję, żyją skromnie, ale dbają o otoczenie.

4. Skąd wracał Tadeusz i ile go nie było w domu rodzinnym?
   Nie było go 10 lat, był na naukach w Wilnie, gdzie kształcił się na wojskowego.

5. Co świadczy o patriotyzmie mieszkańców dworku?
   O patriotyzmie mieszkańców dworku świadczyły np. zawieszone na ścianach portrety dowódców wojsk polskich — Kościuszki, Rejtana, Jasińskiego i Korsaka. Między meblami stał piękny kurantowy zegar, z którego o pełnych godzinach wydobywał się „Mazurek Dąbrowskiego”.

6. Kim był Sędzia dla Tadeusza?
   Był jego opiekunem i stryjem, młodszym bratem jego ojca – Jacka Soplicy.

7. Co zastał Tadeusz w swoim dawnym pokoju?
   Porozrzucane ubrania kobiece, niepościelone łóżko – co go zaskoczyło miło, bo on w szkole wojskowej musiał dbać o porządek.

8. Kim był Wojski dla Sędziego?
   Wojski Hreczecha był dalekim krewnym i przyjacielem Sędziego. Miał być także jego teściem, jednak jego córka Marta zmarła przed ślubem. Teraz jest zarządcą dworu.

9. Dlaczego Tadeusz nosił takie, a nie inne imię?
   Tadeusz nosi imię na cześć Tadeusza Kościuszki, bohatera wojny z 1792 r,, czyli roku narodzin Tadeusza, a następnie naczelnika powstania 1794 r.

10. Jeśli Tadeusz urodził się podczas wojny 1792 r., to ile ma lat, gdy wraca do Soplicowa?
    Tadeusz, wracając do Soplicowa ma około 20 lat. Urodził się w 1792, a jest rok 1811.

11. Jakie plany wobec Tadeusza miał Sędzia?
    Sędzia Soplica początkowo chciał, aby Tadeusz przygotowywał się do służby wojskowej. Jednak później zmienił zdanie i życzył sobie, aby Tadeusz został gospodarzem i dbał o majątek rodziny, najlepiej też by się nauczył się nim zarządzać i znalazł sobie żonę.

12. Dlaczego w Soplicowie jest wielu gości? Kto tam przyjechał?
    Soplicowo i tak jest otwarte dla wszystkich jeżdżących na sejmiki, gość w dom, to Bóg w dom — jak mówi staropolskie przysłowie. Tym razem wiele osób zebrało się tu także dlatego, że ma być w końcu rozstrzygnięty spór o zamek, czyli nadszedł czas sądów granicznych. Przewodniczącym sądów granicznych, podkomorskich, jest zaproszony tu specjalny gość — Podkomorzy, który przybył z żoną i córkami.

13. Kim był Protazy i gdzie przygotował wieczerzę, nie pytając o zgodę Sędziego?
    Protazy, Baltazar Brzechalski, był woźnym trybunalskim, czyli zajmował się doręczaniem pozwów sądowych. W czasie akcji epopei był na emeryturze i służył jako wierny sługa Sędziego Soplicy. Protazy przygotował wieczerzę na zamku, nie pytając o zgodę Sędziego, bo założył, że i tak przecież zamek jest jeszcze w jego posiadaniu.

14. Jaki był herb Horeszków?
    Herb Horeszków to Półkozic. Jest to polski herb szlachecki, który przedstawia srebrną głowę osła na czerwonym polu;, był widoczny na sklepieniu zamku Horeszków.

15. O co i dlaczego sądzili się Soplica i Hrabia?
    Soplica i Hrabia sądzili się o zamek, który był dawno temu własnością rodziny Horeszków. Konflikt pomiędzy nimi dotyczył praw do posiadłości zamkowej, która po śmierci ostatniego dziedzica rodu Horeszków popadła w ruinę. Hrabia, jako daleki krewny Horeszków, rościł sobie prawa do zamku, jednak po jego zaniedbaniu i opuszczeniu, Sędzia Soplica zaczął interesować się tym obiektem, co doprowadziło do sporu sądowego. Sędzia, jako przedstawiciel miejscowej szlachty i nowego porządku, chciał przywrócić zamek do użytku i włączyć go do swojego majątku, co miało zwiększyć jego wpływy i prestiż. Z kolei Hrabia, chcąc zachować zamek w rękach prawowitych spadkobierców dawnych właścicieli, dążył do odzyskania go, traktując to zarówno jako kwestię dziedzictwa rodowego, jak i honoru. Spór sądowy o zamek był więc związany z różnymi perspektywami obu postaci: Sędzia widział w zamku szansę na rozwój i wzmocnienie swojej pozycji społecznej, podczas gdy dla Hrabiego był on symbolem przeszłości i rodzinnego dziedzictwa, które starał się zachować (oczywiście kojarzył mu się też z nastrojowością gotycką, był inspirujący artystycznie).

16. Do jakiego zakonu należał mnich przebywający w Soplicowie?
    Mnich przebywający w Soplicowie, czyli ksiądz Robak, był bernardynem.

17. O czym wygłasza mowę Sędzia?
    W księdze pierwszej „Pana Tadeusza” Sędzia wygłasza mowę na temat wychowania młodzieży i wartości, jakie powinny być przez nią przyswajane. Krytykuje on współczesne mu metody edukacji, które jego zdaniem nie uczą życia i nie przygotowują młodych ludzi do przyszłych ról społecznych. Wskazuje na różnice między obecnym a dawnym wychowaniem, podkreślając, że kiedyś młodzi ludzie uczyli się przydatnych umiejętności i zdobywali praktyczną wiedzę, podczas gdy teraz są odcięci od rzeczywistości. Sędzia nostalgicznie wspomina czasy, gdy sam dorastał, ucząc się przez praktykę i bezpośrednie doświadczenia, co uważa za lepsze przygotowanie do życia niż teoretyczna nauka w szkołach.

18. Dlaczego Tadeusz źle się zachował przy stole wobec Anny Podkomorzanki?
    Tadeusz źle się zachował przy stole wobec Anny Podkomorzanki w księdze pierwszej „Pana Tadeusza”, ponieważ był zamyślony i nie rozmawiał z nią, choć siedziała obok niego. Zamiast tego, skupił swoją uwagę na pustym miejscu przy stole, co zostało zinterpretowane jako brak zainteresowania i uprzejmości wobec panny. Jego zachowanie było niezgodne z ówczesnymi normami etykiety, które wymagały od młodego mężczyzny okazywania szacunku i zainteresowania wszystkim damom przy stole, szczególnie jeśli zasiadały one obok niego. Na podstawie przesłanego dokumentu, oto odpowiedzi na pytania dotyczące treści zawarte w księdze pierwszej „Pana Tadeusza”:

19. Kim był Ryków?
    Kapitan Nikita Nikitycz Ryków był przychylnym Polakom rosyjskim kapitanem, który stacjonował w pobliskiej wiosce.

20. O co Asesor kłócił się z Rejentem?
    Asesor kłócił się z Rejentem o to, który z ich psów, Kusego czy Sokoła, zabił zająca.

21. Z czego słynął Asesor?
    Asesor słynął z bycia fanatykiem myślistwa.

22. Kogo Tadeusz Soplica pomylił z Zosią w I Księdze eposu A. Mickiewicza?
    Tadeusz Soplica pomylił Telimenę z Zosią, gdy zobaczył kobiecą postać przy oknie w sypialni.

23. Co zaproponował Podkomorzy?
    Podkomorzy zaproponował, by zakończyć konflikt między Asesorem a Rejentem poprzez polowanie na zająca, którego upolowanie miało rozstrzygnąć ich spór.

24. Jak się nazywał Wojski?
    Wojski nazywał się Hreczecha.

25. Kto został nazwany bogiem wojny?
    Bogiem wojny nazwano Napoleona.

26. Co sądzono o księdzu Robaku?
    Sądzono, że ksiądz Robak jest tajemniczą postacią z przeszłością, być może związaną z działalnością patriotyczną czy konspiracyjną. Jego postać budziła zainteresowanie i spekulacje wśród mieszkańców.

Księga II Zamek

1. Według jakiej mody ubierał się (i swoje sługi) Hrabia?
   Hrabia ubierał się (i swoje sługi) według angielskiej mody.

2. Kim był Gerwazy, jak się zwał, jak go przezywano? Jak się nazywała szabla Gerwazego?
   Gerwazy, zwany też Rębajłą, był klucznikiem i najwierniejszym sługą Stolnika. Jego szabla nazywała się „Scyzoryk”.

3. W jakim stanie jest zamek? Jakie są w nim pomieszczenia?
   Zamek był w stanie ruiny, zawierał wielką zamkową sień, w której urządzano biesiady, a ściany były kamienne z wieloma myśliwskimi trofeami. Gerwazy, jako klucznik, miał dostęp tylko do jednych drzwi, które sam naprawił.

4. Do kogo wcześniej należał zamek?
   Zamek wcześniej należał do rodziny Horeszków.

5. Dlaczego Hrabia chce oddać zamek Soplicom?
   Bo jest ruiną, jego naprawa będzie wiele kosztować tak jak dotychczasowe procesy sądowe.

6. Podaj trzy informacje o Jacku Soplicy.
   Jacek Soplica był szlachcicem, ojcem Tadeusza, który po zabiciu Stolnika został uznany za zdrajcę, próbował odkupić swoje winy jako ksiądz Robak, chciał zorganizować powstanie na Litwie.

7. W kim się zakochał Jacek Soplica?
   W Ewie Horeszkównie, córce Stolnika.

8. W jaki sposób poinformowano go, że nie będzie mógł poślubić ukochanej?
   Jacek myślał, że Horeszko go docenia, był więc przekonany, że ten nie odmówi mu ręki swojej córki. Stolnik szybko zorientował się, o co chodzi mężczyźnie i (wedle wersji Gerwazego) podał mu czarną polewkę, to znaczy znak, że odmawia mu oddania ręki Ewy. Nie domyślał się, że Ewa również kochała Soplicę.

9. Kto napadł na zamek?
   Moskale.

10. Jak zginął Stolnik?
    Stolnik zginął z rąk Jacka Soplicy podczas obrony zamku przed atakiem, co było jednym z kluczowych wydarzeń, wpływających na dalsze losy rodzin i całej opowieści.

11. Co się stało sensem życia Gerwazego?
    Zemsta na całym rodzie Sopliców.

12. Jak hrabia reaguje na historię śmierci Stolnika opowiedzianą mu przez Gerwazego?
    Jest poruszony i obiecuje, że w takim razie będzie dalej walczył o zamek.

13. Kim był Sędzia dla Jacka Soplicy?
    Jego młodszym bratem.

14. O czym dumał Hrabia po opowieści Gerwazego?
    Po opowieści Gerwazego Hrabia dumał nad swoim planem odbicia zamku. Gerwazy zainspirował go swoją opowieścią o historii tego miejsca i rodziny Horeszków oraz o tragicznych wydarzeniach z przeszłości, co pobudziło w Hrabim uczucia patriotyzmu i pragnienie odzyskania dziedzictwa. Historia ta skłoniła bohatera do przemyślenia swojej roli w walce o sprawiedliwość i honor swojej rodziny, a także do postanowienia o nieoddawaniu zamku Soplicom, co było wyrazem jego determinacji i poczucia sprawiedliwości. Żałował jedynie, że żadna panna z Sopliców nie jest wybranką jego serca, bo to dodałoby dramatyzmu całej sytuacji.

15. Kogo Hrabia zobaczył w ogrodzie i kto go przepędził?
    Hrabia zobaczył Zosię, ale przepędził go stamtąd ksiądz Robak, twierdząc, że Hrabia niszczy grządki.

16. „Takiej (…) jak w Polszcze nie ma w żadnym kraju” – o czym mowa?
    O kawie!

17. Czy Telimena była siostrą Sędziego?
    Nie, była przyjaciółką Sędziego. Choć związana z rodziną Sopliców, nie miała z nimi bezpośredniego pokrewieństwa. Jej postać w opowieści reprezentuje bardziej złożone i wielowarstwowe relacje rodzinne oraz społeczne, typowe dla ówczesnych ziem polskich.

18. Jakie miasto Telimena darzyła wielką sympatią?
    Petersburg.

19. Co spotkało bonończyka Telimeny i jak się skończyła ta historia?
    Został zagryziony przez charta.

20. Kto polował na muchy z packą?
    Wojski.

21. Co zakończyło swadę Rejenta z Asesorem?
    Zwada Rejenta z Asesorem została zakończona przez interwencję księdza Robaka, który odepchnął ich w przeciwne kąty sali, kiedy ich kłótnia o to, który z psów zabił zająca, zaczęła przybierać na sile. Ich konflikt dotyczył zasług ich psów podczas polowania, a ksiądz Robak, interweniując, zapobiegł eskalacji nieporozumienia i potencjalnej bójce.

22. Kto wpada na pomysł grzybobrania?
    Telimena.

23. Jaka był nagroda za najpiękniejszego rydza?
    Nagroda za znalezienie najpiękniejszego rydza podczas grzybobrania w „Panu Tadeuszu” polegała na tym, że znalazca mógł wybrać sobie miejsce przy stole obok osoby przeciwnej płci, którą uznawał za najbardziej atrakcyjną podczas wspólnej uczty. To był sposób na dodanie zabawy i elementu rywalizacji do wspólnego grzybobrania, jednocześnie ułatwiając nawiązywanie międzyludzkich relacji w przyjaznej, towarzyskiej atmosferze.

Księga III Umizgi

1. Kto opiekował się dziećmi?
   Opieką nad dziećmi podczas grzybobrania zajmowała się Zosia. Była ona przedstawiona jako troskliwa i odpowiedzialna osoba, dbająca o bezpieczeństwo i dobrostan dzieci podczas ich pobytu na łonie natury.

2. Jak Zosię ocenił Hrabia?
   Hrabia ocenił Zosię bardzo pozytywnie, nazywając ją nimfą. Był urzeczony jej urodą i niewinnością, co wzbudziło w nim silne uczucia i podziw. Jej postać wydała mu się być wcieleniem czystości i naturalnego piękna.

3. Jakie grzyby zbierał Wojski?
   Wojski podczas grzybobrania zbierał przede wszystkim muchomory..

4. Kto i dlaczego nie bierze udziału w grzybobraniu?
   W grzybobraniu nie bierze udziału Hrabia, ponieważ jest zbyt zainteresowany Zosią i chce spędzić czas, obserwując ją i próbując nawiązać z nią bliższą relację. Jego uwaga skoncentrowana jest na próbie zdobycia jej względów i podziwu, co sprawia, że nie angażuje się w poszukiwanie grzybów razem z innymi.

5. Jakie jest pochodzenie Tadeusza?
   Pochodzenie Tadeusza jest ściśle związane z rodem Sopliców. Jest on synem Jacka Soplicy, który po tragicznych wydarzeniach z przeszłości zmienił swoje życie i stał się księdzem Robakiem. Tadeusz wychowywał się pod opieką swego stryja, Sędziego Soplicy.

6. Jakie jest pochodzenie Zosi?
   Pochodzenie Zosi w „Panu Tadeuszu” jest ściśle powiązane z rodziną Horeszków. Jest ona córką Ewy Horeszkówny i kasztelana witebskiego; wnuczką Stolnika Horeszki. Po wywiezieniu na Sybir i śmierci rodziców Zosia została oddana pod opiekę Telimeny, a pieniądze na jej wychowanie wysyłał Jacek Soplica.

7. Z kim chciał zeswatać Tadeusza Sędzia?
   Sędzia chciał zeswatać Tadeusza z Zosią. Zainteresowania Sędziego i jego plany były jednak niezgodne z oczekiwaniami Telimeny, która była opiekunką Zosi i uważała, że Zosia zasługuje na lepszego męża.

8. Jakie plany miał ojciec Tadeusza?
   Ojciec Tadeusza, Jacek Soplica, który stał się księdzem Robakiem, chciał, aby jego syn dołączył do wojsk Napoleona po stoczeniu pojedynku z Hrabią. Pragnął też, aby Tadeusz poślubił Zosię.

9. Jakie było hobby Hrabiego?
   Malowanie.

10. W czym Tadeusz nie zgodził się z Telimeną i Hrabią?
    Tadeusz nie zgodził się z Telimeną i Hrabią na temat oceny krajobrazów litewskich i włoskich. Podczas gdy oni wychwalali piękno krajobrazów włoskich, Tadeusz bronił piękna krajobrazów litewskich, twierdząc, że nigdzie nie jest tak pięknie, jak w ojczyźnie.

11. „U nas dość głowę podnieść: ileż to widoków!” Co opisuje Tadeusz?
    Tadeusz opisuje widoki Litwy, które można podziwiać, po prostu podnosząc głowę. Wskazuje na piękno i różnorodność natury otaczającej Soplicowo.

12. Co dyskretnie podarowała Telimena Tadeuszowi?
    Telimena dyskretnie podarowała Tadeuszowi klucz do sypialni i list, co miało charakter intymnego gestu.

13. Co ogłaszał w Soplicowie dźwięk dzwonu?
    Zaproszenie na kolację.

14. Jaka wieść poruszyła wszystkich zebranych na obiedzie?
    Informacja o tym, że w mateczniku wybudził się niedźwiedź i był widziany w okolicy.

Księga IV Dyplomatyka i łowy

1. Co opiewa narrator na początku księgi?
   Na początku Księgi IV narrator opiewa piękno litewskich lasów i związane z nimi tradycje polowań, które były popularne za czasów króla Zygmunta Augusta

2. Kto obudził Tadeusza ?
   Tadeusza obudziła dziewczyna w papilotach, która zapukała w jego okno i uciekła przed nim, gdy się obudził.

3. Jaki obraz Żyda przedstawia A. Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”?
   Obraz Żyda przedstawiony przez Mickiewicza związany jest z postacią Jankiela, to znakomity cymbalista, dobry człowiek, patriota, uważany za przykładnego Polaka, co jest pozytywnym wizerunkiem w kontekście epoki.

4. Jaki obraz Napoleona przedstawia A. Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”?
   Mickiewicz przedstawia Napoleona jako wzorowego katolika, namaszczonego przez papieża, cesarz wspierał ważne polskie sprawy, choć jego obraz jest skomplikowany i budzi mieszane uczucia.

5. Jaki obraz zaścianka przedstawia A. Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”?
   Zaścianek przedstawiony przez Mickiewicza to miejsce pełne tradycji i lokalnego patriotyzmu, gdzie żyje zubożała, ale dumna szlachta, podkreślająca swoje korzenie i lokalne zwyczaje.

6. Co miały oznaczać słowa „Oczyścić dom, powtarzam, oczyścić dom, dzieci”
   Słowa „Oczyścić dom, powtarzam, oczyścić dom, dzieci”, wypowiedziane przez księdza Robaka, oznaczają potrzebę przygotowania się na przyjazd gości, w tym przypadku — usunięcie zaborców.

7. Jak wygląda polowanie?
   Polowanie przedstawione w księdze IV jest dramatyczne i pełne napięcia, wszyscy uczestnicy są skoncentrowani na zadaniu, a polowanie kończy się atakiem niedźwiedzia, który zostaje ostatecznie zabity.

8. Co to jest matecznik? Podaj kilka informacji z eposu.
   Matecznik to niebezpieczne, trudno dostępne miejsce w puszczy, schronienie dla zwierząt, które stało się miejscem polowania na niedźwiedzia.

9. Kogo zaatakował niedźwiedź?
   Niedźwiedź zaatakował Tadeusza i Hrabiego.

10. Kto strzelał, by ocalić Hrabiego?
    Ksiądz Robak oddał celny strzał z broni Gerwazego, by ocalić Hrabiego, gdy niedźwiedź był już blisko ofiar, ale strzelali też Asesor i Rejent (niecelnie)

11. Kto grał na rogu?
    Na rogu grał Wojski, co było częścią celebracji po polowaniu.

12. O co tym razem kłócili się Rejent z Asesorem?
    Rejent i Asesor tym razem kłócili się o to, który z chartów — Kusy czy Sokół — pierwszy dopadł zająca.

13. Kto rozstrzygnął spór?
    Spór rozstrzygnął Wojski, sugerując, że oba psy zasługują na pochwałę, gdyż oba równocześnie dopadły zająca.

14. Jaką potrawę chwalono w tej księdze?
    W tej księdze chwalono bigos — potrawę z kapusty i mięsa, który został przygotowany po polowaniu.

15. Który z chartów zdołał chwycić zająca?
    Żaden z chartów nie zdołał chwycić zająca; zarówno Kusy, jak i Sokół nie były w stanie go dogonić.

16. Dlaczego Domeyko kłócił się z Doweyką, kto i jak ich pogodził?
    Domeyko i Doweyka kłócili się o to, kto zabił niedźwiedzia. Spór rozstrzygnął Wojski, który zasugerował rozwiązanie polegające na strzelaniu z odległości skóry niedźwiedzia, co doprowadziło do zgody i zakończenia konfliktu.

Księga V Kłótnia

1. Nad czym na początku księgi zastanawia się Telimena? Co planuje?
   Telimena zastanawia się, jak pokierować swoim życiem uczuciowym; planuje wydać Zosię za Hrabiego, a sama „upolować” Tadeusza.

2. Ile lat ma Zosia?
   Zosia ma 14 lat.

3. Co zarządziła Telimena odnośnie do losów Zosi?
   Telimena postanawia, że Zosia przestanie bawić się z dziećmi, zacznie się zachowywać jak panna na wydaniu i ma być szczególnie miła dla Hrabiego.

4. Co zrozumiał Tadeusz po powrocie z polowania?
   Tadeusz po powrocie z polowania rozumie, że naprawdę kocha Zosię, a nie Telimenę i że wczorajszą „miłość” do Telimeny pomylił z zauroczeniem.

5. Co zaatakowało Telimenę w świątyni dumania?
   W świątyni dumania Telimenę zaatakowały mrówki.

6. Kto śledził Telimenę i Tadeusza?
   Telimenę i Tadeusza śledzą Hrabia (podgląda ich w gąszczu) oraz ksiądz Robak, który obserwuje scenę z ukrycia.

7. Dlaczego myśliwi byli posępni po polowaniu?
   Myśliwi są posępni, bo czują wstyd, że to nie oni, lecz ksiądz Robak zabił niedźwiedzia.

8. Dlaczego Rejent i Asesor byli niezadowoleni?
   Rejent i Asesor są niezadowoleni, bo ich spór o to, czy lepszy jest Kusy, czy Sokół, nadal nie został rozstrzygnięty.

9. Komu na złość robił Hrabia i jak?
   Hrabia robi na złość Telimenie, demonstracyjnie adorując Zosię: siada przy niej, obsługuje ją przy stole, okazuje jej zainteresowanie.

10. Dlaczego Tadeusz siedział posępny i jaką straszną tajemnicę odkrył? Co go zezłościło?
    Tadeusz siedzi posępny, bo odkrywa, że Telimena nie jest młodą, idealną „nimfą”, lecz maluje się, ma wady urody; złości go też jej nachalność i wyrzuty, a jednocześnie uświadamia sobie, że jej nie kocha.

11. Co trapiło Podkomorzego i Sędziego?
    Podkomorzy i Sędzia martwią się brakiem dobrych manier młodzieży: Hrabia i Tadeusz zaniedbują panny Podkomorzanki oraz wywołują zgorszenie swym zachowaniem przy stole.

12. Komu Podkomorzy przyznał skórę niedźwiedzia?
    Podkomorzy przyznaje skórę niedźwiedzia Tadeuszowi i Hrabiemu wspólnie, z zaleceniem, by Tadeusz, jako młodszy, ustąpił z trofeum Hrabiemu.

13. Co ogłosił Hrabia, gdy Podkomorzy przyznał mu skórę niedźwiedzia?
    Hrabia ogłasza, że nie przyjmie skóry, dopóki Sędzia nie odda mu zamku; czuje się obrażony faktem, że we własnym dziedzicznym domu jest traktowany jak gość.

14. Jak Gerwazy zakłócił ucztę?
    Gerwazy wchodzi niespodziewanie na salę, nakręca kurantowe zegary, mimo zakazu, obraża Protazego, rzuca w niego pękiem kluczy i wywołuje ogólną awanturę.

15. Jakie imiona i nazwisko nosił woźny?
    Woźny ma na imię Protazy Baltazar, a nazywa się Brzechalski.

16. Z kim chciał się pojedynkować Podkomorzy i dlaczego?
    Podkomorzy chce pojedynkować się z Hrabią, ponieważ uznaje jego zachowanie (zajazd na Soplicowo, obrażanie Sędziego) za zniewagę szlacheckiego honoru.

17. Kto ostatecznie zadeklarował, że będzie się pojedynkował z Hrabią?
    Ostatecznie to Tadeusz deklaruje, że będzie pojedynkował się z Hrabią, by odciążyć starszych panów.

18. Kto osłaniał Gerwazego przed naporem szlachty?
    Gerwazego przed naporem szlachty osłania najpierw Zosia, a potem on sam tarasuje wejście ławą i odpiera ataki.

19. Kto doskonale rzucał nożami?
    Doskonale nożami rzuca Wojski Hreczecha.

20. Jak się skończyła walka na zamku?
    Walka na zamku kończy się rozproszeniem biesiadników, ucieczką uczestników awantury i opanowaniem sytuacji przez Sędziego; w tle dojrzewa pomysł zajazdu.

21. Kto wpada na pomysł zajazdu?
    Na pomysł zajazdu wpada Gerwazy, który podsuwa Hrabiemu plan odebrania Soplicom dóbr „po staremu”, siłą.

22. Jak długo Hrabia bawi w okolicy Soplicowa?
    Hrabia bawi w okolicy Soplicowa od dwóch lat.

23. O jakim swoim bohaterskim czynie lubi opowiadać Hrabia?
    Hrabia lubi opowiadać o swoim rzekomo bohaterskim czynie we Włoszech, znanym z romansu „Polak, czyli tajemnice zamku Birbante-rokka”, gdzie miał ocalić syna księcia przed zbójcami.

Księga VI Zaścianek

1. Dlaczego Protazy opuścił Soplicowo?
   Protazy opuszcza Soplicowo, ponieważ ma doręczyć Hrabiemu pozew – wyrusza w drogę jako woźny trybunalski.

2. O czym Robak rozmawiał z Sędzią, o co się pokłócili?
   Robak rozmawia z Sędzią o jego błędnym postępowaniu w sprawie zamku, namawia do zgody z Hrabią i przygotowań do walki narodowej; kłócą się o to, że Sędzia uparcie procesuje się zamiast szukać pojednania.

3. Jak dobra Stolnika przeszły na Sopliców?
   Po śmierci Stolnika część dóbr rozdzielono między krewnych i wierzycieli, resztę przejął Sędzia w wyniku sekwestrów i nowych porządków po Targowicy – tak dawne dobra Horeszków przeszły na Sopliców.

4. Dlaczego Jacek chciał, by Tadeusz poślubił Zosię?
   Jacek chciał, by Tadeusz poślubił Zosię, aby wynagrodzić Horeszkom wyrządzone zło, pojednać rody i zwrócić wnuczce Stolnika choć część dziedzictwa.

5. Jaką radosna nowinę przekazał Robak Sędziemu?
   Robak przekazuje Sędziemu radosną nowinę, że Napoleon szykuje wojnę z Rosją, wojska stoją już za Niemnem i wkrótce wejdą na Litwę.

6. Jaki jest stosunek narratora do przyrody litewskiej?
   Narrator odnosi się do przyrody litewskiej z czułym zachwytem: idealizuje ją, pokazuje jako piękną, swojską, pełną uroku i znaczeń.

7. Kogo Protazy zastał w posiadłości Hrabiego?
   W posiadłości Hrabiego Protazy zastaje księdza Robaka, który już wcześniej rozmawiał z Hrabią i próbował doprowadzić do zgody.

8. Kto mieszkał w Dobrzyniu?
   W Dobrzyniu mieszka szlachta zaściankowa rodu Dobrzyńskich – zubożała, lecz dumna, przywiązana do tradycji i słynąca z waleczności.

9. Jakie przydomki nosił Matyjasz Dobrzyński?
   Matyjasz Dobrzyński nosił przydomki: Kurek na Kościele, Zabok, Królik i Maciek nad Maćkami.

10. Jak wyglądały dobrzyńskie folwarki?
    Dobrzyńskie folwarki są stare, zaniedbane, bez ogrodzeń, z omszałymi dachami, śladami dawnych walk (kule w murach, stare krzyże), pełne „pamiątek” po dawnej zbrojności.

11. Jaki jest stosunek narratora do Napoleona?
    Narrator odnosi się do Napoleona z podziwem i nadzieją – pokazuje go jako oczekiwanego wybawiciela Polski, choć przez postacie (jak Maciek) sygnalizuje także pewną ostrożność wobec tych nadziei.

12. Po co narrator w taki sposób przedstawia cały Zaścianek?
    Zaścianek jest opisany szczegółowo po to, by pokazać mentalność i obyczaje szlachty zaściankowej oraz przygotować tło społeczne dla narady i zajazdu.

13. Po co narrator tak opisuje Macieja?
    Maciej jest opisany tak szeroko, by ukazać go jako uosobienie najlepszych cech zaściankowej szlachty: doświadczonego żołnierza, patrioty i autorytetu moralnego.

14. Jak się nazywała szabla Macieja Dobrzyńskiego?
    Szabla Macieja Dobrzyńskiego nazywała się „Rózeczka”.

Księga VII Rada

1. Kto podczas narady u Maćka zachowywał się racjonalnie, rozsądnie kto zaś kierował się emocjami?
   Racjonalnie i rozsądnie zachowują się przede wszystkim Maciek nad Maćkami, Bartek Prusak oraz Buchman; emocjami kierują się Gerwazy, Konewka, Chrzciciel, Brzytewka i większość zaściankowej szlachty.

2. Kto chciał bronić Soplicy i jakie podawał argumenty?
   Soplicy broni Bartek Prusak – dowodzi, że nie wolno karać Sędziego za winy jego brata, że Sędzia szuka zgody, ustępuje w procesach i dobrze traktuje chłopów.

3. Co Sędziemu zarzucał Konewka?
   Konewka zarzuca Sędziemu pychę, udawanie magnata i lekceważenie szlachty, m.in. na weselu jego córki.

4. Co Sędziemu zarzucał Chrzciciel?
   Chrzciciel zarzuca Sędziemu, że zwodzi jego syna Saka w sprawie małżeństwa z Zosią i doprowadził chłopaka do „szaleństwa z miłości”.

5. Jaki obraz Polaków odnajdujemy w tej księdze?
   Obraz Polaków w tej księdze to obraz szlachty porywczej, skłóconej, łatwo ulegającej podszeptom i prywatnym żalom, ale jednocześnie pełnej zapału, honoru i patriotyzmu.

6. Jaka jest postawa narratora wobec opisywanych wydarzeń?
   Narrator zachowuje postawę życzliwie ironiczną: z humorem obnaża wady i śmieszności szlachty, ale jednocześnie okazuje wobec niej sympatię i zrozumienie.

Księga VIII Zajazd

1. Kto bierze udział w wieczornym koncercie?
   W „wieczornym koncercie” biorą udział głosy natury: owady, ptaki i żaby, których śpiew tworzy muzykę wieczoru.

2. O czym opowiada Wojski?
   Wojski opowiada o dawnych kometach i związanych z nimi wydarzeniach historycznych, zwłaszcza z czasów króla Jana III Sobieskiego.

3. Jakie zjawisko pokazało się na niebie i jak je odczytywano?
   Na niebie pojawia się kometa; jedni odczytują ją jako zły znak wojen i nieszczęść, inni jako zapowiedź nadejścia Napoleona i wolności.

4. Kto podgląda rozmowę Jacka z Sędzią?
   Rozmowę Jacka (Robaka) z Sędzią podgląda Tadeusz, patrząc przez dziurkę od klucza.

5. O czym rozmawia Tadeusz z Sędzią?
   Tadeusz rozmawia z Sędzią o zamiarze wyjazdu do Księstwa, pojedynku z Hrabią i wstąpieniu do wojsk Napoleona; Sędzia porusza też sprawę jego małżeństwa z Zosią.

6. Jak wygląda spotkanie Tadeusza z Telimeną?
   Spotkanie Tadeusza z Telimeną to gwałtowna scena: Telimena robi mu wyrzuty, oskarża o zdradę i niewdzięczność, próbuje wymóc na nim uczucie, a w końcu urażona zrywa z nim.

7. O czym myśli Tadeusz po rozmowie z Telimeną?
   Po rozmowie z Telimeną Tadeusz myśli o honorze i obowiązku: utwierdza się w decyzji wyjazdu, pojedynku i służby wojskowej, a także o tym, by nie kompromitować Zosi.

8. Dlaczego Hrabia przerywa zajazd?
   Hrabia przerywa zajazd, ponieważ nie chce dopuścić do rzezi mieszkańców Soplicowa – woli potraktować ich jako jeńców wojennych, a nie ofiary.

9. W jaki sposób Hrabia rozmawia z Sędzią?
   Hrabia rozmawia z Sędzią jak zwycięski „bohater romansu”: oznajmia, że zdobył dwór i wziął Sopliców do niewoli, chełpi się swoim czynem i lekceważy realne konsekwencje.

10. Kto ratuje się ucieczką?
    Ucieczką ratuje się Protazy, który po ogłoszeniu wymuszonego aktu oddania dóbr wymyka się, żeby nie uznać zajazdu za ważny.

11. Jak zachowuje się szlachta po zwycięstwie?
    Szlachta po zwycięstwie ucztuje: łupi dwór, pije, piecze mięsiwa, bawi się i w końcu, upita, zasypia, co okaże się dla niej zgubne.

12. Czym się kończy zajazd?
    Zajazd kończy się ucztą w zamku i zaśnięciem zwycięskiej szlachty – „zwycięzców zwycięża sen”, co otwiera drogę do późniejszego pojawienia się Moskali.

Księga IX Bitwa

1. Jaką funkcję pełni porównanie szlachty do muszek?
   Porównanie szlachty do muszek podkreśla jej liczebność, ruchliwość i chaos, a zarazem lekko ironicznie umniejsza „wielkość” jej wojennych dokonań wobec regularnego wojska.

2. Kto sprowadził Moskali?
   Moskali sprowadził Asesor lub Jankiel – narrator podaje obie wersje, nie rozstrzygając jednoznacznie.

3. Kto przybył na pomoc Sędziemu?
   Na pomoc Sędziemu przybywa ksiądz Robak z Maćkiem Dobrzyńskim, Prusakiem, Zanem i Mickiewiczem, przebranymi za chłopów, a także później okoliczna szlachta.

4. Jaką postawę wobec szlachty przyjmuje major?
   Major Płut przyjmuje wobec szlachty postawę okrutną i mściwą: traktuje ich jak buntowników, każe rozebrać, zakuć w dyby, straszy Sybirem i wykorzystuje sytuację do szantażu.

5. Podaj 4 informacje o Płucie?

• jest Polakiem z pochodzenia (Płutowicz), który „zmoskwicił się” w carskiej służbie,

• jest majorem wojsk rosyjskich,

• słynie z chciwości i sprzeniewierzenia kasy pułkowej,

• jest okrutny dla jeńców, ale w chwili bitwy okazuje się tchórzem, ukrywając się w pokrzywach.

6. Czemu Płut nienawidzi Dobrzyńskiego?
   Płut nienawidzi Dobrzyńskiego, bo na poprzednim balu (reducie) Dobrzyński nazwał go złodziejem, gdy wyszło na jaw okradanie przez niego kasy pułkowej – major pragnie się zemścić.

7. Czego zażądał Płut od Sędziego w zamian za uwolnienie szlachty?
   W zamian za uwolnienie Dobrzyńskich Płut żąda od Sędziego tysiąca rubli za każdą „głowę”.

8. Kto wstawia się za więźniami?
   Za więźniami wstawiają się Telimena i Zosia, prosząc o litość, a także kapitan Ryków, który skłania się ku łagodniejszemu rozwiązaniu.

9. Jaki obraz Rosjan przedstawiony został w tym fragmencie?
   Rosjanie są ukazani niejednoznacznie: część (Płut i jegrzy) jest brutalna, chciwa, bezwzględna i tchórzliwa, ale obok nich pojawia się prostolinijny, dobrotliwy, choć przekupny Ryków, który szczerze lubi Polaków.

10. Wymień 4 rosyjskie przysłowia.

• „Ruskie przysłowie mówi: kto się mocno lubi, ten i mocno się czubi.”

• „Przysłowie ruskie: wszystko można, lecz ostrożnie.”

• „Sobie piecz na carskim rożnie.”

• „Lepsza zgoda od niezgody, zaplątaj dobrze węzeł, końce wsadź do wody.”
  (pojawia się też: „Bóg dał ręce, żeby brać”.)

11. Jaki obraz Rosjan pokazują 4 przysłowia?
    Te przysłowia pokazują Rosjan jako ludzi praktycznych, nastawionych na korzyść i wygodę, ceniących spryt, kompromis i umiejętność „załatwiania” spraw bardziej niż honor.

12. Scharakteryzuj pułkownika Rykowa.
    Ryków (w pytaniu nazwany pułkownikiem, choć jest kapitanem) to prosty, uczciwy żołnierz, lubiący Polaków, skłonny do picia i przyjaźni, lojalny wobec carskiej służby, ale gotów łagodzić konflikty i nawet bronić szlachty.

13. Czym jest „Żółta księga”?
    „Żółta księga” to księga praw wojennych Rosji, nadająca dowódcy wojskowemu pełną władzę nad życiem i majątkiem ludności w ogłoszonej „strefie wojny”.

14. Kto przyjechał z odsieczą?
    Z odsieczą przyjeżdżają ksiądz Robak z Maćkiem Dobrzyńskim i innymi szlachcicami przebranymi za chłopów, a później Hrabia z jazdą zamkową i Podkomorzy z szlachtą.

15. Co o szlachcie polskiej mówi narrator?
    Narrator mówi o polskiej szlachcie, że jest dzielna, odważna i pełna fantazji, ale brak jej karności i wojskowego wyszkolenia; walczy sercem i sprytem, jednak często chaotycznie.

16. Na czym polegał podstęp Robaka?
    Podstęp Robaka polegał na tym, że przybył jako gość z prowiantem, urządził Płutowi ucztę, upił żołnierzy, ukrył na wozach broń dla szlachty, a następnie, po policzku wymierzonym przez Tadeusza, dał sygnał do rozpoczęcia walki.

17. Dlaczego Tadeusz zaatakował Płuta?
    Tadeusz zaatakował Płuta, ponieważ major znieważył Telimenę, całując ją w ramię wbrew jej woli – Tadeusz spoliczkował go w obronie jej honoru.

18. Wymień kilka punktów zwrotnych podczas bitwy.
    Uwolnienie Dobrzyńskich przez Chrzciciela, zasadzka Konewki i Saka w pokrzywach, szarża Hrabiego z jazdą na trójkąt Rykowa, zrzucenie sernicy na żołnierzy i ostateczne dobicie wrogów przez Gerwazego.

19. Kogo podczas bitwy uratował Robak? Wymień 2 osoby.
    Robak ratuje w bitwie co najmniej dwie osoby: Hrabiego (zasłania go własnym ciałem przed strzałem Rykowa) i Gerwazego (przewracając go na ziemię, gdy ośmiu jegrów mierzy w Klucznika).

20. Kto kogo wezwał na pojedynek?
    Tadeusz wyzywa majora Płuta na pojedynek.

21. Kto z kim ostatecznie miał się pojedynkować?
    Ostatecznie do pojedynku stają Hrabia i Ryków – Hrabia w miejsce Tadeusza, Ryków w zastępstwie Płuta.

22. Dlaczego pojedynek został przerwany?
    Pojedynek zostaje przerwany, bo Płut, zamiast walczyć honorowo, każe strzelcowi z ukrycia strzelić do Tadeusza; wystrzał w kapelusz Soplicy wywołuje oburzenie i ogólną bitwę.

23. Jaką rolę w bitwie odegrała sernica?
    Sernica, budowla do suszenia serów, zostaje przez Wojskiego i Protazego zwalona na żołnierzy Rykowa; miażdży wielu z nich i przełamuje ich szyk, przesądzając o zwycięstwie szlachty.

24. Jak zachowują się Jegry doznawszy porażki?
    Jegry po porażce w większości giną lub zostają ranni, część ucieka i chowa się po sadach i nad rzeką, pozostali rzucają broń i poddają się, z dowódcą Rykowem na czele.

25. Jak zachowuje się szlachta po zwycięstwie?
    Szlachta po zwycięstwie ściga uciekających, łupi jegrów, ale na rozkaz Podkomorzego przestaje ich krzywdzić, opatruje rannych, bierze Rosjan do niewoli i cieszy się wygraną.

26. Kto bierze w niewolę Rykowa?
    Rykowa bierze w niewolę Podkomorzy, który przyjmuje jego szpadę i ogłasza go jeńcem.

27. Czyje tchórzostwo zostaje napiętnowane przez narratora?
    Narrator piętnuje tchórzostwo majora Płuta, który podczas bitwy ukrywa się w pokrzywach i wychodzi dopiero wtedy, gdy walka się kończy.

Księga X „Emigracja. Jacek”

1. Księga X rozpoczyna się opisem pewnego zjawiska atmosferycznego – jakiego?
   Opisem burzy i gwałtownej ulewy nad Soplicowem.

2. Jaki jest stosunek Rykowa do Polaków?
   Jest do Polaków życzliwy, lubi ich i chce im pomóc, choć służy carowi.

3. Dlaczego Płut nie zaszkodzi Polakom?
   Bo Gerwazy go zabił, więc major nie może już nikogo wydać.

4. Jak Gerwazy uzasadnił zabójstwo?
   Tłumaczy, że zabił Płuta „dla dobra publicznego”, w obronie innych.

5. Kto musiał udać się na emigrację z powodu czynnego udziału w bitwie?
   Tadeusz, Chrzciciel, Konewka i Brzytewka.

6. Dlaczego niektórzy ze szlachty po układach z Rykowem muszą uciekać do Księstwa Warszawskiego?
   Bo mają wziąć wszystko na siebie i uchodzić do Księstwa Warszawskiego, by ocalić resztę szlachty przed karą za bójkę i zniknięcie Płuta.

7. Jaki obraz emigracji polskiej przedstawia narrator?
   Jako tułaczkę ściganych przez zaborcę, ludzi zmuszonych porzucać domy i majątki, ale idących z nadzieją walczyć za ojczyznę.

8. Po co zaręczyny Tadeusza i Zosi?
   By pojednać Sopliców z Horeszkami, zakończyć spór o zamek i związać Tadeusza z Zosią przed jego wyjazdem.

9. Dlaczego Sędzia jest kawalerem?
   Bo po śmierci narzeczonej Marty pozostał jej wierny na całe życie.

10. Dlaczego Tadeusz nie chce zaręczyn?
    Bo nie wie, na jak długo wyjeżdża; chce najpierw okryć się sławą w wojsku i dopiero po powrocie prosić Zosię o rękę.

11. Czego dowiadujemy się o Zosi, gdy podgląda rozmowę Tadeusza i Sędziego?
    Że Tadeusz ją kocha; widać też, że sama go kocha, jest wrażliwa i pobożna (podsłuchuje, wzrusza się, później daje mu obrazek–relikwię).

12. Co Tadeusz dostaje od Zosi na drogę?
    Obrazek św. Genowefy z relikwią płaszcza św. Józefa.

13. Co postanowił zrobić po zajeździe Hrabia?
    Postanowił również udać się na emigrację do Księstwa Warszawskiego i walczyć, by oczyścić swoje imię.

14. Co Hrabia otrzymał od Telimeny?
    Oderwaną z sukni wstążkę – pamiątkę, by o niej pamiętał.

15. Wskaż romantyczne cechy Hrabiego.
    Jest wrażliwym marzycielem i artystą, egzaltowanym, skłonnym do gwałtownych uczuć i romantycznych gestów (np. decyzja o emigracji).

16. Jak na pomysł Hrabiego reagują słuchacze?
    Sędzia próbuje go odwieść, mówiąc, że nie musi wyjeżdżać i może się wykupić, lecz inni przyjmują jego decyzję z podziwem.

17. Dlaczego Tadeusz nie dowiedział się prawdy o swoim ojcu przed wyjazdem?
    Bo Jacek (ksiądz Robak) wstydzi się swojej dawnej winy i nie chce, by syn musiał mieć zdrajcę za ojca.

18. Kto wysłuchuje wyznania Jacka?
    Sędzia i Gerwazy.

19. Jaki obraz Stolnika przedstawia Jacek w swojej spowiedzi?
    Jako dumnego, wyniosłego magnata, który udaje przyjaciela Jacka, bawi się jego uczuciem i dla politycznych korzyści odmawia mu ręki córki.

20. Jak Jacek chciał ukoić gniew i ból po odmowie?
    Chciał ukoić ból w wojnie – wyjechać, walczyć, zapomnieć o Ewie i odmowie.

21. Za kogo miała zostać wydana Ewa?
    Za bogatego kasztelana.

22. Jak Ewa przyjęła postanowienie Stolnika o ślubie?
    Z rozpaczą – płacze, mdleje, bo kocha Jacka.

23. Dlaczego Jacek znalazł się pod zamkiem razem z Moskalami?
    Znalazł się tam przypadkowo, przejeżdżając obok; nie był w zmowie z Moskalami, tylko obserwował napad na zamek.

24. Jaka jest reakcja Gerwazego na słowa Jacka Soplicy? W co ciężko mu uwierzyć?
    Jest wstrząśnięty; trudno mu uwierzyć, że pokorny kwestarz Robak to sławny niegdyś Jacek Soplica.

25. Jaki los spotkał Ewę i jej męża Wojewodę / kasztelana?
    Zostali wywiezieni na Sybir, gdzie Ewa młodo zmarła wraz z mężem.

26. Jaką funkcję pełnią gwiazdeczki oddzielające fragmenty spowiedzi Jacka?
    Zaznaczają przerwy w spowiedzi, oddają urywkowy, przerywany tok opowieści konającego i skróty czasowe między epizodami.

27. Jaka była przyczyna śmierci matki Tadeusza?
    Zmarła z udręki i zgryzoty, unieszczęśliwiana przez pijanego, obojętnego męża.

28. Jak przezywano Jacka Soplicę za młodu?
    Przezywano go „Wąsalem” (mówiono też o nim „Wojewoda”).

29. Jak Jacka po śmierci Stolnika traktowała szlachta, a jak Moskale?
    Szlachta uważała go za zdrajcę i mordercę Stolnika, Moskwa traktowała jak sprzymierzeńca i nagrodziła częścią dóbr.

30. Dlaczego Jacek zdecydował się na emigrację?
    Bo nie mógł znieść hańby i pogardy szlachty, chciał odpokutować winę i walczyć za Polskę.

31. Co Jacek przeżył na emigracji?
    Wstąpił do zakonu bernardynów jako Robak, walczył w Legionach (m.in. pod Hohenlinden i Samosierrą), nosił tajne listy, wielokrotnie był ranny.

32. Jaka nowina dotarła do Jacka tuż przed jego śmiercią?
    Wieść o wybuchu wojny Napoleona z Rosją i wejściu wojsk na ziemie polskie.

Księga XI „Rok 1812”

1. Jakim środkiem stylistycznym rozpoczyna się Księga XI?
   Apostrofą „O roku ów!” połączoną z wykrzyknieniem i anaforą.

2. Jakie znaki poprzedzają nadejście wojny?
   Przed wojną pojawiają się niezwykłe znaki: kometa, złowieszcze zjawiska na niebie, niepokój zwierząt, zjawa „dziewicy moru”.

3. Jak wyglądają przygotowania do uczty?
   Wojski jako „szef kuchni” krząta się w fartuchu i szlafmycy po kuchni z kucharzami i kuchcikami, według książki planuje wielką staropolską ucztę.

4. Jakie postaci historyczne pojawiają się w Soplicowie?
   Generał Jan Henryk Dąbrowski, Kniaziewicz, Małachowski, Giedroyć, Grabowski, a w pobliżu także książę Józef Poniatowski i król Hieronim.

5. Z jakiej księgi korzystał Wojski, przygotowując ucztę?
   Z księgi „Kucharz doskonały”.

6. W jaki sposób następuje rehabilitacja Jacka Soplicy?
   Podkomorzy w uroczystej mowie ogłasza zasługi Jacka jako Robaka, przywraca mu dobre imię i zawiesza na jego grobie order – biały krzyż ze złotą koroną.

7. Czego dowiadujemy się o służbie Jacka Soplicy?
   Że jako bernardyn Robak służył w Legionach, brał udział w bitwach (Hohenlinden, Samosierra), przenosił tajne listy i został odznaczony przez Napoleona.

8. O czym rozmawiają Gerwazy i Protazy?
   W zgodzie siedzą na schodach, piją miód, zażywają tabaki i rozmawiają o procesie o zamek, zakończonym dzięki małżeństwu Tadeusza i Zosi.

9. Jaki jest najlepszy sposób kończenia sporów między rodami?
   Najlepszym sposobem jest małżeństwo między zwaśnionymi rodami (jak Tadeusza i Zosi), które kończy dawne spory.

10. Jakie zmiany zaszły w Zosi?
    Zosia wydoroślała – z dziewczynki stała się panną i narzeczoną Tadeusza, jest skromna, ale pewniejsza siebie i gotowa do roli pani domu.

11. O czym rozmawiają Tadeusz i Zosia?
    O swoim dawnym pożegnaniu, uczuciu i czasie rozłąki: Zosia wyznaje, że tęskniła za Tadeuszem, wierzy w jego miłość i zgadza się na małżeństwo.

12. W jaki sposób następuje zakończenie sporu Rejenta z Asesorem?
    Podział zdobyczy z polowania kończy spór: oba charty chwytają zająca jednocześnie, więc Wojski uznaje remis, a Rejent i Asesor podają sobie ręce.

13. Co robi Hrabia, widząc Zosię?
    Szkicuje portret Zosi; Tadeusz i Sędzia rozpoznają w rysowniku Hrabię.

14. Jakie wojskowe zasługi miał Hrabia?
    Ma rangę pułkownika – wystawił własnym kosztem pułk ułanów i dzielnie sprawdził się w pierwszej bitwie.

15. Kogo obdarował Rejent?
    Asesora – obdarował go koniem z bogatym rzędem.

16. Jak była ubrana Zosia?
    W ludowy, litewski strój: biała suknia, kolorowy gorset, bursztynowe korale, zauszniczki z wisien i wianek z rozmarynu.

17. Wymień 3 pary narzeczeńskie.
    Tadeusz i Zosia
    Rejent i Telimena
    Asesor i Tekla Hreczeszanka

Księga XII „Kochajmy się”

1. Kto jest marszałkiem dworu?
   Wojski jest marszałkiem dworu.

2. Co opisuje Wojski?
   Opisuje sceny z historii i dawnych sejmików przedstawione na porcelanowym serwisie.

3. Jak generał ocenia ucztę?
   Generał Dąbrowski jest ucztą zachwycony, chwali staropolską wystawność i talent Wojskiego.

4. Co generał otrzymał od Gerwazego?
   Otrzymał od Gerwazego Scyzoryk – słynny rapier klucznika.

5. O czym mówił Maciek, a co nie spodobało się słuchaczom?
   Maciek mówił, że w wojsku Napoleona słychać więcej cudzoziemców niż Polaków, nie wierzy w pomoc cesarza i twierdzi, że Polsce potrzeba rodzimych bohaterów i wojska – co nie spodobało się entuzjastom Napoleona.

6. Co bardzo zgorszyło Maćka?
   Bardzo zgorszyło go to, że Rejent przyszedł ubrany po francusku, we fraku zamiast w kontuszu.

7. Dlaczego Hrabia wybucha gniewem?
   Bo widząc Telimenę jako narzeczoną Rejenta, czuje się zdradzony i ośmieszony, więc wybucha gniewem.

8. Co proponuje Hrabiemu Telimena?
   Proponuje mu, by ją natychmiast poślubił, jeśli ją kocha i chce przeszkodzić jej ślubowi z Rejentem.

9. Kim zainteresował się Hrabia, aby ukarać niewierną kochankę?
   Córką Podkomorzego – interesuje się nią głównie po to, by ukarać Telimenę.

10. O co Tadeusz poprosił Zosię?
    Poprosił Zosię o zgodę na uwłaszczenie chłopów i oddanie im na własność ziem, które uprawiają.

11. Co Gerwazy ofiarował Zosi?
    Ofiarował jej skarb Stolnika ukryty w zamku (naczynia, klejnoty, rzędy, broń) oraz własne talary, zastrzegając sobie tylko prawo pozostania w zamku.

12. Jakie Sędzia wyraża przekonania szlachty na temat wolności?
    Sędzia (przez decyzję Tadeusza) wyraża przekonanie, że wolność nie może być przywilejem jednego stanu ani pustym hasłem: wraz z wolnością ojczyzny trzeba obdarzyć nią także chłopów, znosząc poddaństwo i pańszczyznę.

13. O czym mówiła muzyka grana przez Jankiela?
    Muzyka Jankiela opowiada dzieje Polski końca XVIII wieku: radość Konstytucji 3 maja, zdradę Targowicy, rzezie i rozbiory, a potem nadzieję związaną z Legionami i „Mazurkiem Dąbrowskiego”.

14. Kto szedł w pierwszą parę poloneza?
    W pierwszej parze poloneza idzie Zosia z Podkomorzym.

15. Z czego wynika gniew kaprala Saka Dobrzyńskiego?
    Z zawiedzionej miłości do Zosi – podczas poloneza stoi z boku, ponury, rozpamiętuje swoje dawne zaloty i fakt, że Zosia wychodzi za innego.

16. Do jakiej konwencji odwołuje się zakończenie XII księgi?
    Do konwencji gawędy szlacheckiej i baśniowego zakończenia („I ja tam z gośćmi byłem, miód i wino piłem…”), w którym narrator jak bard domyka swoją opowieść.