Nowa lista lektur obowiązkowych – matura 2025 – język polski – zmiana podstawy programowej

Ministerstwo Edukacji Narodowej opublikowało podpisane rozporządzenie zmieniające podstawę programową w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Zgodnie z założeniami planowano odchudzić listę lektur o ok. 20%. Czy to się udało? Zmian jest sporo – szczególnie w zakresie listy lektur obowiązkowych. Wiemy już na pewno, że dojdzie do zmiany listy pytań jawnych na maturę ustną z polskiego w 2025 r.!

Nowa podstawa programowa z polskiego – które lektury wykreślono z poziomu podstawowego?

Najważniejszą zmianą w zakresie podstawy programowej z polskiego jest wykreślenie ponad 20 lektur obowiązkowych. Zgodnie z pierwotnymi założeniami na maturze od 2025 r. miały obowiązywać aż 53 lektury. Teraz będzie ich dużo mniej. Maturzyści mierzący się z egzaminem na poziomie podstawowym nie będą musieli między innymi znać takich lektur jak:

• „Legenda o świętym Aleksym”
  
• „Kwiatki św. Franciszka z Asyżu”
  
• „Kronika polska”
  
• „Odprawa posłów greckich”
  
• „Kazania sejmowe”
  
• „Pamiętniki”
  
• „Romeo i Julia”
  
• „Konrad Wallenrod”
  
• „Nie-boska komedia”
  
• „Z legend dawnego Egiptu”
  
• „Gloria victis”
  
• „Rozdziobią nas kruki, wrony”
  
• „Ludzie, którzy szli”
  
• „Droga donikąd”
  
• „Mała Apokalipsa”
  
• „Madame”
  
• „Raport o stanie wojennym”
  
• „Katedra”
  

Oprócz tego trzy poniższe lektury będą obowiązywać na poziomie rozszerzonym:

• „Odyseja” (fragmenty)
  
• „Boska komedia” (fragmenty)
  
• „Kordian”
  

Jakie lektury obowiązkowe obowiązują na maturze 2025 z polskiego?

Zmiana podstawy programowej oznacza, że zmieni się lista lektur obowiązujących od 1 września 2024 r. (czyli już na maturze w 2025 r.). Które utwory będą zatem obowiązywać? Lista przedstawia się następująco:

Utwory literackie obowiązujące w całości:

1. Jan Parandowski, Mitologia, część I: Grecja;
   
2. Sofokles, Antygona;
   
3. William Szekspir, Makbet;
   
4. Molier, Skąpiec;
   
5. Adam Mickiewicz, Dziady cz. III;
   
6. Bolesław Prus, Lalka;
   
7. Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara;
   
8. Stanisław Wyspiański, Wesele;
   
9. Stefan Żeromski, Przedwiośnie;
   
10. Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem;
    
11. Albert Camus, Dżuma;
    
12. George Orwell, Rok 1984;
    
13. Sławomir Mrożek, Tango.
    

Krótkie utwory literackie poznawane w całości i utwory literackie poznawane we fragmentach:

1. Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana;
   
2. Homer, Iliada (fragmenty);
   
3. Lament świętokrzyski (fragmenty),
   
4. Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty);
   
5. Pieśń o Rolandzie (fragmenty);
   
6. Ignacy Krasicki, wybrana satyra;
   
7. Adam Mickiewicz, wybrane ballady, w tym Romantyczność;
   
8. Henryk Sienkiewicz, Potop (fragmenty);
   
9. Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (fragmenty);
   
10. Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty);
    
11. Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu;
    
12. Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat (fragmenty);
    
13. Marek Nowakowski, Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii);
    
14. Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie);
    
15. Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach);
    
16. Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty).

Do tego należy jeszcze dodać utwory z zakresu szkoły podstawowej:

1. „Pan Tadeusz”
   
2. „Dziady” cz. II
   
3. „Balladyna”
   
4. „Zemsta”
   
5. wybrane bajki Ignacego Krasickiego
   

Ile lektur obowiązkowych na maturze z polskiego 2025?

Po zmianach w podstawie programowej na liście lektur obowiązkowych pozostały 34 pozycje. To nieco mniej niż w latach 2023-2024 (gdy lektur było 41) i znacznie mniej, niż planowano (pierwotnie w 2025 miały obowiązywać 53 lektury obowiązkowe na poziomie podstawowym).

Czy można będzie odwołać się na maturze do lektur, które zostały wykreślone z podstawy programowej?

Odpowiedź na to pytanie jest uzależniona od wytycznych, które na bazie nowej podstawy programowej powinna stworzyć Centralna Komisja Egzaminacyjna. Logika i obyczaj nakazywałyby, aby utwory wykreślone z listy lektur obowiązkowych na ostatnią chwilę mogły zachować swój status lektury obowiązkowej w wypracowaniu. Istnieje więc szansa, że uczniowie pragnący odwołać się do „Romea i Julii”, „Konrada Wallenroda” czy „Kordiana” będą mogli to zrobić – a odniesienie do wskazanych utworów będzie zaliczone jako odwołanie do lektury obowiązkowej. Wszystko jednak zależy od rozstrzygnięcia CKE. Nowe informatory, podobnie jak zaktualizowana lista pytań jawnych na maturę ustną 2025 z polskiego, powinny zostać opublikowane przed 1 września 2024.