Ministerstwo Edukacji Narodowej opublikowało podpisane rozporządzenie zmieniające podstawę programową w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Zgodnie z założeniami planowano odchudzić listę lektur o ok. 20%. Czy to się udało? Zmian jest sporo – szczególnie w zakresie listy lektur obowiązkowych. Wiemy już na pewno, że dojdzie do zmiany listy pytań jawnych na maturę ustną z polskiego w 2025 r.!

Nowa podstawa programowa z polskiego – które lektury wykreślono z poziomu podstawowego?

Najważniejszą zmianą w zakresie podstawy programowej z polskiego jest wykreślenie ponad 20 lektur obowiązkowych. Zgodnie z pierwotnymi założeniami na maturze od 2025 r. miały obowiązywać aż 53 lektury. Teraz będzie ich dużo mniej. Maturzyści mierzący się z egzaminem na poziomie podstawowym nie będą musieli między innymi znać takich lektur jak:

Oprócz tego trzy poniższe lektury będą obowiązywać na poziomie rozszerzonym:

Jakie lektury obowiązkowe obowiązują na maturze 2025 z polskiego?

Zmiana podstawy programowej oznacza, że zmieni się lista lektur obowiązujących od 1 września 2024 r. (czyli już na maturze w 2025 r.). Które utwory będą zatem obowiązywać? Lista przedstawia się następująco:

Utwory literackie obowiązujące w całości:

  1. Jan Parandowski, Mitologia, część I: Grecja;
  2. Sofokles, Antygona;
  3. William Szekspir, Makbet;
  4. Molier, Skąpiec;
  5. Adam Mickiewicz, Dziady cz. III;
  6. Bolesław Prus, Lalka;
  7. Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara;
  8. Stanisław Wyspiański, Wesele;
  9. Stefan Żeromski, Przedwiośnie;
  10. Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem;
  11. Albert Camus, Dżuma;
  12. George Orwell, Rok 1984;
  13. Sławomir Mrożek, Tango.

Krótkie utwory literackie poznawane w całości i utwory literackie poznawane we fragmentach:

  1. Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana;
  2. Homer, Iliada (fragmenty);
  3. Lament świętokrzyski (fragmenty),
  4. Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty);
  5. Pieśń o Rolandzie (fragmenty);
  6. Ignacy Krasicki, wybrana satyra;
  7. Adam Mickiewicz, wybrane ballady, w tym Romantyczność;
  8. Henryk Sienkiewicz, Potop (fragmenty);
  9. Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (fragmenty);
  10. Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty);
  11. Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu;
  12. Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat (fragmenty);
  13. Marek Nowakowski, Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii);
  14. Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie);
  15. Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach);
  16. Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty).

Do tego należy jeszcze dodać utwory z zakresu szkoły podstawowej:

  1. „Pan Tadeusz”
  2. „Dziady” cz. II
  3. „Balladyna”
  4. „Zemsta”
  5. wybrane bajki Ignacego Krasickiego

Ile lektur obowiązkowych na maturze z polskiego 2025?

Po zmianach w podstawie programowej na liście lektur obowiązkowych pozostały 34 pozycje. To nieco mniej niż w latach 2023-2024 (gdy lektur było 41) i znacznie mniej, niż planowano (pierwotnie w 2025 miały obowiązywać 53 lektury obowiązkowe na poziomie podstawowym).

Czy można będzie odwołać się na maturze do lektur, które zostały wykreślone z podstawy programowej?

Odpowiedź na to pytanie jest uzależniona od wytycznych, które na bazie nowej podstawy programowej powinna stworzyć Centralna Komisja Egzaminacyjna. Logika i obyczaj nakazywałyby, aby utwory wykreślone z listy lektur obowiązkowych na ostatnią chwilę mogły zachować swój status lektury obowiązkowej w wypracowaniu. Istnieje więc szansa, że uczniowie pragnący odwołać się do „Romea i Julii”, „Konrada Wallenroda” czy „Kordiana” będą mogli to zrobić – a odniesienie do wskazanych utworów będzie zaliczone jako odwołanie do lektury obowiązkowej. Wszystko jednak zależy od rozstrzygnięcia CKE. Nowe informatory, podobnie jak zaktualizowana lista pytań jawnych na maturę ustną 2025 z polskiego, powinny zostać opublikowane przed 1 września 2024.

OSTATECZNA LISTA LEKTUR

Zakres podstawowy

  • Biblia, w tym fragmenty:

    • Księgi Rodzaju

    • Księgi Hioba

    • Księgi Koheleta

    • Księgi Psalmów

    • Apokalipsy św. Jana

  • Jan Parandowski, „Mitologia”, cz. I – Grecja

  • Homer, „Iliada” (fragmenty)

  • Sofokles, „Antygona”

  • „Lament świętokrzyski” (fragmenty)

  • „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” (fragmenty)

  • „Pieśń o Rolandzie” (fragmenty)

  • William Szekspir, „Makbet”

  • Molier, „Skąpiec”

  • Ignacy Krasicki, wybrana satyra

  • Adam Mickiewicz, wybrane ballady („Romantyczność”), „Dziady” cz. III

  • Bolesław Prus, „Lalka”

  • Henryk Sienkiewicz, „Potop” (fragmenty)

  • Fiodor Dostojewski, „Zbrodnia i kara”

  • Stanisław Wyspiański, „Wesele”

  • Władysław Stanisław Reymont, „Chłopi” (fragmenty)

  • Stefan Żeromski, „Przedwiośnie”

  • Witold Gombrowicz, „Ferdydurke” (fragmenty)

  • Tadeusz Borowski, „Proszę państwa do gazu”

  • Gustaw Herling-Grudziński, „Inny świat” (fragmenty)

  • Hanna Krall, „Zdążyć przed Panem Bogiem”

  • Albert Camus, „Dżuma”

  • George Orwell, „Rok 1984”

  • Sławomir Mrożek, „Tango”

  • Marek Nowakowski, „Górą 'Edek’” (z tomu „Prawo prerii”)

  • Andrzej Stasiuk, „Miejsce” (z tomu „Opowieści galicyjskie”)

  • Olga Tokarczuk, „Profesor Andrews w Warszawie” (z tomu „Gra na wielu bębenkach”)

  • Ryszard Kapuściński, „Podróże z Herodotem” (fragmenty)

Dodatkowo z zakresu szkoły podstawowej:

  • Ignacy Krasicki, bajki

  • Adam Mickiewicz, „Dziady” cz. II, „Pan Tadeusz” (księgi: I, II, IV, X, XI, XII)

  • Aleksander Fredro, „Zemsta”

  • Juliusz Słowacki, „Balladyna”

Zakres rozszerzony

  • Homer, „Odyseja” (fragmenty)

  • Dante Alighieri, „Boska Komedia” (fragmenty)

  • Jan Kochanowski, „Treny” (jako cykl poetycki)

  • William Szekspir, „Hamlet”

  • Juliusz Słowacki, „Kordian”

  • Realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (jedna z wymienionych pozycji):

    • Honoré de Balzac, „Ojciec Goriot”

    • Charles Dickens, „Klub Pickwicka”

    • Mikołaj Gogol, „Martwe dusze”

    • Gustaw Flaubert, „Pani Bovary”

  • Franz Kafka, „Proces” (fragmenty)

  • Michaił Bułhakow, „Mistrz i Małgorzata”

  • Stanisław Ignacy Witkiewicz, „Szewcy”

  • Bruno Schulz, wybrane opowiadania („Sklepy cynamonowe”)

  • Tadeusz Konwicki, „Mała Apokalipsa”

  • Janusz Głowacki, „Antygona w Nowym Jorku”

  • Sławomir Mrożek, wybrane opowiadanie

  • Wybrany esej Gustawa Herlinga-Grudzińskiego lub Zbigniewa Herberta


Inne lektury obowiązkowe (zgodne z podstawą programową z 2018 r.), do których można się odwołać w wypracowaniu:

Zakres podstawowy

  • „Legenda o św. Aleksym” (fragmenty)

  • „Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu” (fragmenty)

  • Gall Anonim, „Kronika polska” (fragmenty)

  • Jan Kochanowski, „Odprawa posłów greckich”

  • Piotr Skarga, „Kazania sejmowe” (fragmenty)

  • Jan Chryzostom Pasek, „Pamiętniki” (fragmenty)

  • William Szekspir, „Romeo i Julia”

  • Adam Mickiewicz, „Konrad Wallenrod”

  • Zygmunt Krasiński, „Nie-Boska Komedia”

  • Bolesław Prus, „Z legend dawnego Egiptu”

  • Eliza Orzeszkowa, „Gloria victis”

  • Stefan Żeromski, „Rozdzióbią nas kruki, wrony…”

  • Tadeusz Borowski, „Ludzie, którzy szli”

  • Józef Mackiewicz, „Droga donikąd” (fragmenty)

  • Marek Nowakowski, „Raport o stanie wojennym” (wybrane opowiadanie)

  • Jacek Dukaj, „Katedra” (z tomu „W kraju niewiernych”)

  • Antoni Libera, „Madame”

Dodatkowo z zakresu szkoły podstawowej:

  • Adam Mickiewicz, „Pan Tadeusz”

Zakres rozszerzony

  • Arystoteles, „Poetyka”, „Retoryka” (fragmenty)

  • Platon, „Państwo” (fragmenty)

  • Arystofanes, „Chmury”

  • Wergiliusz, „Eneida” (fragmenty)

  • Św. Augustyn, „Wyznania” (fragmenty)

  • Św. Tomasz z Akwinu, „Summa teologiczna” (fragmenty)

  • François Rabelais, „Gargantua i Pantagruel” (fragmenty)

  • Michel de Montaigne, „Próby” (fragmenty)

  • Juliusz Słowacki, „Lilla Weneda”

  • Stanisław Wyspiański, „Noc listopadowa”

  • Jorge Luis Borges, wybrane opowiadanie

Źródło: https://www.gov.pl/web/edukacja/uszczuplone-podstawy-programowe–rozporzadzenia-podpisane