Na egzaminie ósmoklasisty co roku pojawiają się zadania na interpunkcję… i niestety co roku zaskakują one zdających. Wyniki zadań sprawdzających umiejętność stawiań przecinków pozostawiają wiele do życzenia – w ostatnich latach latach rozwiązało je poprawnie:

  • w 2019: 63% zdających
  • w 2020: 67% zdających
  • w 2022: 23% zdających

Czy jest się, czego bać? Wbrew pozorom nie! W tym wpisie wyjaśniam najważniejsze zasady interpunkcji na egzamin ósmoklasisty, a także umieszczam ćwiczenia na przecinki z arkuszy CKE.

Zasady interpunkcji – kiedy stawiamy przecinek?

  • W zdaniach złożonych – liczysz czasowniki w zdaniu (co robi? co się z nim dzieje?) – każdy z nich musi być oddzielony przecinkiem (oddzielamy części, które mają sens) – dzięki temu dzielimy zdanie złożone na zdania pojedyncze).
  • W wyliczeniach – stawiamy przecinek przy wymienianiu np. rzeczowników np. miłość, przyjaźń.
  • Przed spójnikami np. że, żeby, czy (gdy występuje drugi raz), co, który, ponieważ, kiedy, jak, jaki, jednak, gdy, gdzie, bo, by, aby, ale, więc, zatem, toteż, dlatego, lecz, czyli, natomiast, zaś.
  • We wtrąceniach – czyli w zdaniach, które stanowią dopowiedzenie do jakiejś informacji.
Ponadto:

  • Oddzielamy czasownik od imiesłowu przysłówkowego (zakończonego na -ąc, -wszy, np. podsumowując, podsumowawszy), bo są jak pies i wilk — bez przecinka się zagryzą, chociaż są podobne. Imiesłów przysłówkowy oznacza jednoczesność wykonywania czynności, którą nim wyrażasz z czynnością wyrażoną czasownikiem, np. malując, myślałem o niebieskich ptakach. Robiąc pranie, myślałem o jutrze.
  • Przecinek doklejasz do wyrazu poprzedniego, po nim wstawiasz spację.

  • Czasami przecinek stawiamy gdzie indziej – jest to tzw. zasada cofania przecinka polegająca na tym, że zmieniamy pozycję tego znaku interpunkcyjnego wtedy, gdy zestawiamy dwa spójniki wymagające użycia przecinka (np. we frazie „mimo że” przecinek stawiamy przed „mimo”, a nie przed „że”). Podobna zasada dotyczy takich połączeń jak: „tym bardziej że”, „szczególnie gdy”, „jako że”, „podczas gdy”.

Przykłady:

  • Kiedy szłam do szkoły, spotkałam moją przyjaciółkę. – w zdaniu mamy 2 czasowniki, co oznacza, że musimy postawić jeden przecinek. Gdyby czasowników było x, liczba przecinków (na ogół) wynosiłaby x-1. Przecinek dzieli nam zdanie złożone na dwa krótsze zdania pojedyncze.
  • Moje ulubione sporty to hokej, koszykówka, szermierka i kolarstwo – wyliczamy, więc każdy kolejny element (poza ostatnim) oddzielamy przecinkiem.
  • Myślę, więc jestem, zatem nie ma mnie, gdy nie myślę. –  pojawiły się spójniki, więc stawiamy przecinki. Oczywiście zastosowanie ma również zasada o liczeniu czasowników.
  • Mój przyjaciel, który nie mieszka tu od dawna, nie przepadał za tą knajpą. – zdanie wyjściowe brzmi tak: „Mój przyjaciel nie przepadał za tą knajpą”. Wtrąciliśmy dopowiedzenie, więc musimy je odseparować od zdania wyjściowego – robimy to przy pomocy przecinków.

Kiedy nie stawiamy przecinków?

Nie stawiamy przecinków przed spójnikami współrzędności: i, oraz, albo, lub, ani, czy, zarazem, także, bądź.

Jakie ćwiczenia na interpunkcję pojawiały się na egzaminie ósmoklasisty?

Zadania na interpunkcję pojawiały się w poprzednich latach w prawie każdym arkuszu. Poniżej zebrałam wszystkie ćwiczenia na przecinki z poprzednich egzaminów ósmoklasisty. Jeżeli chcesz sprawdzić prawidłowe odpowiedzi – zjedź na sam dół tekstu (wyjaśniam, czemu powinien pojawić się przecinek).

Egzamin ósmoklasisty – arkusze pokazowe grudzień 2017

Na jednym z blogów pojawił się wpis dotyczący pojęcia dobro, ale autor wpisu nie zadbał o poprawną interpunkcję. Wybierz zdanie, w którym niepoprawnie zastosowano interpunkcję.

A. Dobro to wartość, która wyznacza człowiekowi kierunki w życiu.

B. Motyw walki dobra ze złem to motyw, który często pojawia się w literaturze.

C. Przybiera on różne formy, np. bohaterowie „Kamieni na szaniec” walczą z okupantem.

D. Natomiast bohaterowie utworu Adama Mickiewicza gdy ponoszą karę za swoje postępowanie uczą nas, jak należy postępować.

Egzamin ósmoklasisty 2019

Na podstawie lektury Mały Książę powstały Wskazówki dla podróżników. Wybierz zdanie, w którym interpunkcja jest niepoprawna.

A. Kiedy odszukasz studnię zaczerpnij z jej mądrości.

B. Staraj się uruchomić wyobraźnię i patrz uważnie na świat.

C. Doceń to, co odnajdujesz, lecz nie zaprzestawaj dalszych poszukiwań.

D. Często zatrzymuj się po drodze, ale nie trać z oczu wyznaczonego celu.

Próbny egzamin ósmoklasisty – marzec 2020

Na jednej ze stron poświęconych lekturom szkolnym zamieszczono krótkie notatki dotyczące najważniejszych wydarzeń opisanych w poszczególnych księgach Pana Tadeusza. Poniżej znajduje się jedna z nich. Wybierz zdanie, w którym interpunkcja jest niepoprawna.

A. Historię zamku poznajemy dzięki Gerwazemu, który opowiada Hrabiemu o dawnym właścicielu, Stolniku Horeszce.

B. Kiedy na zamek najechali Moskale mieszkańcom udało się ich powstrzymać.

C. Gerwazy poprzysiągł zemstę rodzinie Sopliców, ponieważ Jacek Soplica zabił Stolnika Horeszkę.

D. Opowieść Gerwazego wywarła ogromne wrażenie na potomku Stolnika Horeszki, podziwiającym zamek.

Egzamin ósmoklasisty 2020

Jeden z punktów Poradnika pasjonata zapisano niezgodnie z obowiązującymi regułami interpunkcyjnymi. Wybierz zdanie, w którym interpunkcja jest niepoprawna.

A. Twoja pasja czeka, aż dogoni ją odwaga.

B. Żadna inna rzecz nie da Ci tyle radości, ile daje pasja.

C. Podążaj za pasją a sukces będzie zawsze podążał za Tobą.

D. Prawdziwa pasja pomaga spełniać marzenia i osiągnąć sukces.

Egzamin ósmoklasisty – test diagnostyczny marzec 2021

Na jednym z blogów pojawił się wpis dotyczący twórczości Adama Mickiewicza, ale autor wpisu nie zadbał o poprawną interpunkcję. Wybierz zdanie, w którym interpunkcja jest niepoprawna.

A. Adam Mickiewicz był jednym z najwybitniejszych twórców polskiego romantyzmu, który zawsze za swoją ojczyznę uznawał Litwę.

B. Za działalność w tajnym Towarzystwie Filomatów został aresztowany, a następnie zesłany w głąb Rosji.

C. Podczas licznych podróży po Europie odwiedził między innymi Niemcy, Włochy, Szwajcarię, i Francję.

D. Jest autorem licznych utworów poetyckich, a także poematu „Pan Tadeusz”.

Egzamin ósmoklasisty 2022

W jednej ze szkół uczniowie w ramach projektu przygotowali fiszki edukacyjne dotyczące lektur szkolnych. W tekście umieszczonym na jednej z fiszek zabrakło trzech przecinków. Uzupełnij poniższy zapis tak, aby był zgodny z zasadami interpunkcyjnymi.

Treść utworu ma swe źródło w autentycznym konflikcie. Aleksander Fredro znalazł akta procesowe z XVII wieku, które dotyczyły konfliktu dawnych właścicieli zamku. Piotr Firlej, jako wojewoda uważał Jana Skotnickiego za niegodnego siebie sąsiada i dokuczał mu gdy tylko nadarzała się do tego sposobność. Skotnicki nie ustępował mu więc sprawa znalazła się w trybunale. Kres zatargowi położył dopiero ślub córki Jana Skotnickiego z synem Piotra Firleja.

Ćwiczenia na interpunkcję – gry interaktywne

Zadania na przecinki z egzaminów ósmoklasisty – odpowiedzi z wyjaśnieniem

Egzamin ósmoklasisty – arkusze pokazowe grudzień 2017

Poprawna odpowiedź: D. Natomiast bohaterowie utworu Adama Mickiewicza, gdy ponoszą karę za swoje postępowanie, uczą nas, jak należy postępować. (stawiamy przecinek, ponieważ jest to wtrącenie).

Egzamin ósmoklasisty 2019

Poprawna odpowiedź: A. Kiedy odszukasz studnię, zaczerpnij z jej mądrości. (stawiamy przecinek, ponieważ mamy zdanie złożone podrzędnie okolicznikowe; ma tutaj zastosowanie reguła liczenia czasowników).

Próbny egzamin ósmoklasisty – marzec 2020

Poprawna odpowiedź: B. Kiedy na zamek najechali Moskale, mieszkańcom udało się ich powstrzymać. (stawiamy przecinek, ponieważ mamy zdanie złożone podrzędnie okolicznikowe; ma tutaj zastosowanie reguła liczenia czasowników).

Egzamin ósmoklasisty 2020

Poprawna odpowiedź: C. Podążaj za pasją, a sukces będzie zawsze podążał za Tobą. (stawiamy przecinek przed spójnikiem „a”, ponieważ jest to zdanie złożone wynikowe).

Egzamin ósmoklasisty – test diagnostyczny marzec 2021

Poprawna odpowiedź: C. Podczas licznych podróży po Europie odwiedził między innymi Niemcy, Włochy, Szwajcarię, i Francję. (nie powinno być przecinka przed spójnikiem „i”).

Egzamin ósmoklasisty 2022

Poprawna odpowiedź: Treść utworu ma swe źródło w autentycznym konflikcie. Aleksander Fredro znalazł akta procesowe z XVII wieku, które dotyczyły konfliktu dawnych właścicieli zamku. Piotr Firlej, jako wojewoda, uważał Jana Skotnickiego za niegodnego siebie sąsiada i dokuczał mu, gdy tylko nadarzała się do tego sposobność. Skotnicki nie ustępował mu, więc sprawa znalazła się w trybunale. Kres zatargowi położył dopiero ślub córki Jana Skotnickiego z synem Piotra Firleja.

Przecinki należy postawić:

  • po słowie wojewoda („jako wojewoda” to wtrącenie)
  • przed słowem „gdy” (jest to zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe czasu – ale oczywiście łatwiej zapamiętać, że pojawia się słowo „gdy”)
  • przed słowem „więc” (jest to zdanie złożone współrzędnie wynikowe, a słowem klucz jest „więc”).