Satyryczny obraz średniowiecznego społeczeństwa / Satyryczny wizerunek grzesznej ludzkiej natury. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp (wprowadzenie)

Satyra to utwór literacki, którego celem jest ośmieszenie niewłaściwych ludzkich postaw. Podobnie jak karykatura, satyra cechuje się hiperbolizacją, czyli wyolbrzymieniem konkretnych cech. Pojawia się ona w „Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”, gdy Śmierć opowiadała o ludziach, po których przychodzi.

Rozwinięcie („Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”):

Mistrz Polikarp poprosił Boga o to, aby umożliwił mu spotkanie ze Śmiercią. Chciał ją zrozumieć i poznać, w jaki sposób ona funkcjonuje. Podczas modlitwy w kościele Polikarpowi ukazała się Śmierć we własnej osobie: przyjęła ona postać bladej kobiety z chustą, której wypływały z oczu krwawe łzy. Postać ta, trzymająca w ręku swój atrybut – kosę – powiedziała Polikarpowi, że zjawia się po każdego z ludzi, niezależnie od jego majątku, stanu czy zachowania. Najwięcej radości sprawia jej jednak przychodzenie po ludzi grzesznych. Wspomniała między innymi o karczmarzach, którzy oszukiwali przy nalewaniu piwa, duchownych zajmujących się głównie spożywaniem chmielowego trunku, przekupnych sędziach wydających niesprawiedliwe wyroki, mnichach uciekających z klasztorów oraz lekarzach, którzy oszukiwali swoich pacjentów. Przywołane przez Śmierć postaci nie były przypadkowe – ich dobór stanowił komentarz do ówczesnej rzeczywistości. Poprzez hiperbolizację nieprawidłowych postaw „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” punktowała grzechy ówczesnego społeczeństwa i wyśmiewała je w sposób charakterystyczny dla gatunku, jakim była satyra.

Rozwinięcie (kontekst):

Warto zadać sobie pytanie, dlaczego w ogóle „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” zawierała elementy satyry. Wynikało to z charakteru epoki – należy bowiem pamiętać, że średniowiecze było okresem, gdy zdecydowana większość ludzi nie umiała czytać ani pisać. Już sam wstęp zawierał słowa „Wszytcy ludzie, posłuchajcie, / Okrutność śmirci poznajcie!” – oznaczało to, że celem utworu było zwrócenie się w przystępny sposób do ludzi. Z tego względu utwór miał dość obrazową formę, niczym bajka alegorycznie wyjaśniał różne zjawiska. Elementy satyry zawarte w „Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” miały charakter dydaktyczny; ich celem było nauczanie – natomiast nauka przez śmiech była sposobem na dotarcie z przekazem do jak największej grupy ludzi. Podobnie mogłoby być zresztą i w czasach współczesnych – z tą różnicą, że wady społeczeństwa byłyby przekazywane za pośrednictwem memów.

Zakończenie (podsumowanie):

Średniowieczne społeczeństwo było pełne grzechu – kler, sędziowie, lekarze i karczmarze postępowali niezgodnie z etyką. „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” z jednej strony była jedyną okazją do wytknięcia ważnym postaciom ich grzechów (trudno byłoby to zrobić zwykłemu człowiekowi), natomiast z drugiej – za sprawą swojej satyrycznej formy trafiała także do ludzi niepiśmiennych i miała wydźwięk dydaktyczny.