„Pan Tadeusz” – znaczenie tytułu

Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem

ZNACZENIE TYTUŁU:

PAN TADEUSZ — dla­cze­go, choć głów­nym boha­te­rem utwo­ru jest ksiądz Robak? Pan Tade­usz jest przed­sta­wi­cie­lem mło­de­go poko­le­nia Pola­ków, któ­re ma odbu­do­wać ojczyznę.

OSTATNI — bar­dzo waż­ny dla całe­go utwo­ru mecha­nizm nostal­gii za utra­co­na rze­czy­wi­sto­ścią (tęsk­no­ta za ojczyzną).

ZAJAZD – spo­sób na egze­ku­cję wyro­ku sądo­we­go, sto­so­wa­ny, gdy wła­dza wyko­naw­cza nie pozwa­la­ła na docho­dze­nie do swo­ich praw, pole­gał na zwo­ła­niu przez sta­ro­stę, albo i nie – jak w tym przy­pad­ku – pospo­li­te­go rusze­nia powia­tu i usu­nię­cia dłuż­ni­ka siłą. Począt­ko­wo zajaz­dy słu­ży­ły samo­po­mo­cy, z cza­sem były po pro­stu jed­ną z form rabunku.

NA LITWIE — inspi­ra­cją do stwo­rze­nia Sopli­co­wa był Nowo­gró­dek, w któ­rym uro­dził się poeta; wów­czas nale­żał on tery­to­rial­nie do byłe­go Wiel­kie­go Księ­stwa Litew­skie­go wcho­dzą­ce­go w skład Rzecz­po­spo­li­tej Oboj­ga Naro­dów( dziś w gra­ni­cach Bia­ło­ru­si). W latach akcji „Pana Tade­usza” część tery­to­riów pol­skich zna­la­zło się w gra­ni­cach Księ­stwa War­szaw­skie­go, zie­mie litew­skie – na obsza­rze Impe­rium Rosyj­skie­go. W 1812 roku Napo­le­on wypo­wie­dział woj­nę caro­wi Rosji (woj­na I Cesar­stwa Fran­cu­skie­go i jego sojusz­ni­ków z Impe­rium Rosyj­skim) i w obrę­bie ziem odzy­ska­nych zna­la­zła się guber­nia gro­dzień­ska, w któ­rej był Nowo­gró­dek (mam nadzie­ję, że wszyst­ko jasne). 

HISTORIA — nar­ra­cja z następ­stwem wyda­rzeń, jest to epi­ka; gatu­nek nawią­zu­je do gawęd szlacheckich.

SZLACHECKA — boha­te­rem zbio­ro­wym jest szlachta.

WE DWUNASTU — jed­na z cech epo­su, licz­ba ksiąg musi być podziel­na przez sześć.

KSIĘGACH — pie­śni lub księ­gi, w epo­sie są niczym rozdziały.

WIERSZEM — cechą epo­su jest rygo­ry­stycz­na orga­ni­za­cja tek­stu, for­ma jest lirycz­na, pisa­ny hek­sa­me­trem, tutaj trzynastozgłoskowcem.