Wiersz, który jest dobrym kontekstem do 14 pytań jawnych z 6 różnych lektur!

Wiem, że do matu­ry obo­wią­zu­je mnó­stwo lek­tur, ale jest jeden wiersz, któ­ry będzie dobrym uni­wer­sal­nym kon­tek­stem do lite­ra­tu­ry obo­zo­wej i lek­tur doty­czą­cych zła czy tota­li­ta­ry­zmu.
Mowa o „Oca­lo­nym” Tade­usza Róże­wi­cza. Pod­miot lirycz­ny opo­wia­da o tym, że doświad­czył okru­cień­stwa woj­ny. Widział naj­gor­sze sta­dium upodle­nia czło­wie­ka: takie, któ­re spra­wia­ło, że ludzie byli trak­to­wa­ni jak zwie­rzę­ta. Woj­na była momen­tem, gdy zatar­ły się gra­ni­ce dobra i zła. Tak jak w Biblii Bóg stwo­rzył świat i oddzie­lił świa­tło od ciem­no­ści, tak teraz, po woj­nie, potrze­ba stwo­rze­nia świa­ta na nowo. Pod­miot lirycz­ny, któ­ry jest mło­dym czło­wie­kiem – ma rap­tem 24 lata – mówi, że szu­ka nauczy­cie­la i mistrza, któ­ry przy­wró­ci mu słuch i mowę oraz nazwie rze­czy i poję­cia. Musi uczyć się żyć od nowa.

Wiersz może­my inter­pre­to­wać sze­ro­ko: jako odno­szą­cy się do nie­miec­kich obo­zów kon­cen­tra­cyj­nych, czy rosyj­skich łagrów albo nawet ogól­niej: do sys­te­mów tota­li­tar­nych.
Zło woj­ny pole­ga­ło na tym, że ludzie musie­li dzia­łać wbrew sobie. Byli zmu­sze­ni dzia­łać zgod­nie z moral­no­ścią obo­zo­wą, przez co zatra­ci­li wła­sne czło­wie­czeń­stwo. Tota­li­tar­ny sys­tem zabra­niał im soli­dar­no­ści, zmu­szał do wal­ki o prze­trwa­nie, przez co raz ktoś mógł być cno­tli­wy, a innym razem występny.

Oso­by, któ­re prze­trwa­ły woj­nę, musia­ły od nowa uczyć się czło­wie­czeń­stwa. Okrut­ny sys­tem ska­zy­wał ich na cią­głe wybo­ry: god­ność albo prze­ży­cie. Wiersz pod­su­mo­wu­je więc to, z czym zma­ga­ło się poko­le­nie Kolumbów.

Pyta­nie nr 5, 84, 85, 86, 87, 89, 90, 91, 94, 96, 97, 98, 100, 101

• Pro­szę pań­stwa do gazu
• Ludzie, któ­rzy szli
• Inny świat
• Zdą­żyć przed Panem Bogiem
• Dżu­ma
• Rok 1984